بیشتر بخور اما وزن کم کن!
نگارنده: دکتر معصومه بهبودی
مقدمه
امروزه ماشینی شدن زندگی، کم شدن فعالیت بدنی و در دسترس بودن انواع تنقلات و غذاهای خوشمزه اما پرکالری باعث بالا رفتن مقدار کالری مصرفی روزانه و به هم خوردن تعادل بین کالری ورودی و مصرفی توسط بدن شده است که همین مسئله باعث شده است درصد افرادی که دچار اضافه وزن هستند بیشتر شود وکم کردن وزن یا حداقل ثابت نگه داشتن آن دغدغه بسیاری از مردم باشد. اما از آنجایی که یکی از اصلیترین راههایی که برای کاهش وزن پیشنهاد میشود کم کردن کالری غذایی مصرفی است، تلاش برای کاهش وزن برای بیشتر مردم تصویر روزهایی پر از حسرت خوردن خوراکیهای خوشمزه و گرسنگی کشیدنهای مداوم را در ذهن تداعی میکند و همین مسئله باعث تردید در شروع برنامه کاهش وزن میشود.
با توجه به اهمیت این موضوع قصد داریم در این مقاله به این سوال پاسخ بدهیم که آیا راهی وجود دارد که بدون گرسنگی کشیدن بتوان مقدار کالری مصرفی روزانه را کم کرد و به عبارت دیگر آیا میتوان زیاد غذا خوردن و وزن کم کردن را در یکجا کنار هم جمع کرد؟
با خواندن این مقاله متوجه میشوید چطور میتوان رژیم غذایی سالمی را در زندگی دنبال کنیم و به وزن مناسب برسیم و در عین حال بشقاب غذایمان از خوراکی خالی نباشد.
آیا تنها راه کم کردن وزن کمخوری است؟
همانطور که توضیح دادیم، بیشتر افراد برای کم کردن وزن، تصمیم به کم کردن کالری مصرفی میگیرند و به دنبال آن حجم غذای روزانهاشان را کم میکنند. اما همین مسئله باعث میشود که بیشتر مواقع احساس گرسنگی داشته باشند و بعد از مدتی هم از گرسنه ماندن خسته میشوند و مجددا به رژیم غذایی قبلی برمیگردند و حتی برای جبران سختی روزهایی که رژیم غذایی داشتند، پرخوری میکنند و به فاصله کوتاهی دوباره وزنشان بالا میرود. در واقع یکی از اصلیترین مشکلاتی که مانع شروع یا ادامه رژیم غذایی کم کالری برای کاهش وزن میشود، احساس گرسنگی و سخت بودن تحمل آن است به همین دلیل اگر مواد غذاییای وجود داشته باشند که با کالری کم، سیرکننده هم باشند دغدغه بسیاری از افراد برای شروع برنامه کاهش وزن برطرف میشد.
اما خبر خوب این است که تحقیقات نشان میدهند احساس سیری به مقدار کالری غذای خورده شده ارتباط ندارد و به حجم غذای مصرف شده مربوط میشود. در واقع وقتی حجم غذا در معده به حد مشخصی میرسد به دلیل کششی که در دیواره معده ایجاد میشود این سیگنال به مغز ارسال میشود که معده پر شده است و در نتیجه فعل و انفعالاتی در مغز صورت میگیرد که احساس سیری را ایجاد میکند. بنابراین اگر بتوان غذاهایی مصرف کرد که حجم زیاد، مواد مغذی کافی اما کالری پایین داشته باشند ضمن کم شدن کالری مصرفی، احساس سیری هم ایجاد میشود و در عین حال مواد مغذی لازم هم برای بدن تامین میشود.
پس برای حل مشکل گرسنگی در زمان رژیم غذایی، باید دنبال خوراکیهایی بگردیم که این خصوصیات را داشته باشند و از آنها به مقدار کافی در برنامه غذاییامان استفاده کنیم.
چه غذاهایی ضمن کم کالری بودن، سیر کننده هم هستند؟
حالا که متوجه شدید برای گرسنه نماندن در یک برنامه غذایی کاهش وزن چه غذاهایی باید مصرف کنید، وقت آن است که ببینیم این مواد غذایی کم کالری اما سیرکننده چه خصوصیاتی دارند و چطور حس سیر شدن را برای مدت طولانی ایجاد میکنند. در واقع این خوراکیها را میتوان بر حسب خصوصیاتشان در گروههای زیر دستهبندی کرد:
- مواد غذایی با فیبر بالا
فیبر غذایی به خودی خود یک ماده کم کالری به حساب میآید به نحوی که هر یک گرم از آن یک تا دو کالری بیشتر ندارد. اما همین مقدار فیبر، حجم زیادی اشغال میکند و باعث حجیم شدن ماده غذایی میشود و در نتیجه سیرکنندگی خوبی ایجاد میکند.
از طرف دیگر، فیبر غذایی عمل هضم را آهسته میکند که همین مسئله باعث میشود مواد غذایی دارای فیبر زیاد، مدت زمان بیشتری در دستگاه گوارش باقی بمانند و برای مدت بیشتری احساس سیری ایجاد کنند. در نتیجه این نوع مواد غذایی مثل انواع سبزیجات، میوهها، غلات کامل و حبوبات، به خوبی احساس سیری ایجاد میکنند ضمن اینکه کالری چندانی هم به بدن نمیرسانند.
- مواد غذایی آبدار
خوراکیهای آبدار مثل هندوانه و کرفس بسیار کم کالری هستند چون بیشتر حجم آنها را آب تشکیل میدهد اما در عین حال چون آب موجود در آنها باعث حجیم شدن مواد غذایی میشود، سیرکنندگی خوبی ایجاد میکنند و به همین دلیل انتخاب خوبی برای یک رژیم غذایی کم کالری به حساب میآیند.
- مواد غذایی پروتئینی
مواد غذایی پروتئینی در مقایسه با کربوهیدراتها زمان بیشتری برای هضم شدن نیاز دارند و به همین دلیل انرژی موجود در آنها آهستهتر و تدریجیتر آزاد میشود و در نتیجه برای مدت طولانیتری باعث احساس سیری میشوند. به علاوه، مصرف پروتئینها باعث آزاد شدن هورمونهای خاصی در بدن میشود که ضمن کنترل اشتها و ایجاد احساس سیری، حرکت مواد غذایی در دستگاه گوارش را کند میکنند و به این ترتیب زمان گرسنه شدن را به تعویق میاندازد.
البته درباره پروتئینها، بهترین انتخاب استفاده از پروتئینهای کم چرب مثل گوشت مرغ و ماهی است چون به دلیل مقدار کم چربی، کم کالری هستند اما سیرکنندگی بسیار خوبی دارند.
توجه داشته باشید که یک انتخاب خوب برای رژیم غذایی کم کالری، استفاده از ترکیبی از این مواد غذایی است و بهتر است در وعدههای غذایی، مقدار مناسبی از خوراکیهای با فیبر بالا، مواد غذایی با آب زیاد و غذاهای پروتئینی در کنار هم مصرف شوند تا ضمن تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن، برای مدت مناسبی احساس سیری ایجاد شود.
۱۰ مثال از بهترین خوراکیهای کم کالری و سیرکننده
بعد از اینکه غذاهای کم کالری و سیر کننده را شناختیم وقت آن رسیده است که بعضی از این خوراکیها را به شما پیشنهاد بدهیم تا بتوانید در برنامه غذاییاتان از آنها استفاده کنید. در واقع با کمی خلاقیت و استفاده از ترکیب این خوراکیها به همراه ادویه ها و طعم دهنده های مناسب میتوان یک وعده غذای کم کالری اما مغذی و پرخاصیت تهیه کرد و برای مدت طولانی هم احساس گرسنگی را به تاخیر انداخت:
- اسفناج : ۲۸ کیلوکالری به ازای هر ۱۰۰ گرم
اسفناج ضمن کم کالری بودن دارای ویتامینها و املاح متنوعی مثل ویتامین ث، بیوتین، فولات، ویتامین A ، آهن، کلسیم و منیزیم است. به علاوه هر ۱۰۰ گرم اسفناج ۲/۹ گرم پروتئین و ۱/۶ گرم فیبر دارد. این در حالی است که به دلیل سبک بودن، ۱۰۰ گرم اسفناج حجم زیادی دارد که باعث میشود اثر سیرکنندگی خوبی داشته باشد.
- تخم مرغ : ۷۲ کیلوکالری به ازای هر عدد تخم مرغ
مصرف یک عدد تخم مرغ حدود ۶ گرم پروتئین به بدن میرساند و در عین حال اثر سیرکنندگی بسیار خوبی دارد که باعث میشود کالری آن چندان به حساب نیاید. علاوه بر پروتئین ، تخم مرغ املاحی مثل کلسیم، منیزیم، ید، سلنیم، انواع ویتامینهای خانواده ب، فولات، ویتامین A و ویتامین دی هم دارد.
البته توجه داشته باشید در صورتی که تخم مرغ به صورت نیمرو مصرف شود به دلیل اضافه شدن روغن، کالری آن بیشتر میشود و بهتر است به صورت آب پز خورده شود.
- کرفس : ۱۷ کیلوکالری به ازای ۱۰۰ گرم کرفس خام
کرفس یکی از کم کالریترین مواد غذاییای است که در طبیعت وجود دارد. استفاده از کرفس خام به عنوان میان وعده به جای تنقلات پرکالری مثل چیپس، کیک و بیسکویت ضمن اینکه کالری چندانی به بدن نمیرساند به دلیل فیبر بالایی که دارد دیرتر هضم میشود و احساس گرسنگی را به تاخیر میاندازد. به علاوه کرفس دارای املاحی مثل کلسیم، منیزیم، فسفر و پتاسیم است که باعث میشود مصرف آن برای بدن فواید دیگری هم داشته باشد.
- سیب: ۶۵ کیلوکالری به ازای ۱۰۰ گرم سیب با پوست
سیب به دلیل داشتن انواع ویتامینها، املاح و آنتی اکسیدانها یک ماده غذایی بسیار مغذی به حساب میاید ضمن اینکه هر ۱۰۰ گرم آن حدود ۲ گرم فیبر دارد که باعث میشود سیرکنندگی خوبی داشته باشد. بنابراین خوردن روزانه یک عدد سیب کالری کم اما فایده زیادی به بدن میرساند.
سیب به دلیل داشتن انواع ویتامینها، املاح و آنتی اکسیدانها یک ماده غذایی بسیار مغذی به حساب میاید ضمن اینکه هر ۱۰۰ گرم آن حدود ۲ گرم فیبر دارد که باعث میشود سیرکنندگی خوبی داشته باشد. بنابراین خوردن روزانه یک عدد سیب کالری کم اما فایده زیادی به بدن میرساند.
- قارچ : ۲۸ کیلوکالری به ازای هر ۱۰۰ گرم قارچ پخته
هر ۱۰۰ گرم قارچ پخته شده ضمن اینکه کالری کمی دارد حدود ۲ گرم فیبر و ۲ گرم هم پروتئین دارد و منبع املاح و ویتامینهای مختلفی مثل آهن، فسفر، پتاسیم، سلنیم، فولات و ویتامینهای خانواده ب هم به حساب میاید. به همین دلیل بسیاری از گیاهخواران از قارچ به عنوان جایگزین گوشت استفاده میکنند.
- هویج : ۴۱ کیلوکالری به ازای هر ۱۰۰ گرم هویج خام
هویج به دلیل طعم شیرین، بافت ترد، فیبر بالا و کالری پایین یک میان وعده بسیار خوب به حساب میآید ضمن اینکه به دلیل داشتن املاح و ویتامینهای مختلف بسیار مغذی هم هست. هویج مقدار قابل توجهی کارتنوئید شامل بتاکاروتن و لوتئین دارد که باعث میشود برای سلامت بینایی و سیستم ایمنی مفید باشد. به علاوه این سبزی مفید مقدار زیادی هم ویتامین A دارد به نحوی که ۱۲۲ گرم هویج خام با ۵۰ کیلوکالری انرژی تقریبا کل نیاز روزانه بدن به ویتامین A را تامین میکند.
- ذرت بو داده : ۳۱ کیلوکالری به ازای هر فنجان (۸ گرم) از ذرت بو داده شده با هوای داغ
ذرت بوداده در صورتی که بدون روغن و فقط با حرارت تهیه شده باشد خیلی کم کالری و در عین حال بسیار مغذی است. هر فنجان ذرت بوداده تقریبا یک گرم فیبر و یک گرم پروتئین دارد و و بر اساس بعضی مطالعات حتی در مقایسه با چیپس سیب زمینی هم اثر سیرکنندگی بهتری دارد و هم برای مدت بیشتری احساس گرسنگی را به تاخیر میاندازد.
- خیار : ۱۶ کیلوکالری به ازای هر ۱۰۰ گرم خیار با پوست
خیار یک صیفی خوش طعم، خوشبو و پرطرفدار است و خوردن آن برای بیشتر مردم لذت بخش است. ۱۰۰ گرم خیار با پوست ۰.۵ گرم فیبر دارد و دارای انواع املاح و ویتامینها مثل کلسیم، فسفر، پتاسیم، فلوراید، فولات، ویتامین A و ویتامین K هم هست. بنابراین هر وقت هوس یک خوراکی شورمزه کردید به جای فکر کردن به تنقلات پرکالری میتوانید یک عدد خیار را با کمی نمک بخورید بدون آن که نگران کالری آن باشید.
- کدوسبز: ۱۷ کیلوکالری به ازای ۱۰۰ گرم کدوسبز با پوست
کدو سبز در صورتی که سرخ نشود و به صورت بخارپز یا خام مصرف شود بسیار کم کالری است. کدوی خام ترد و خوش طعم است و به راحتی میتوان آن را به سالاد یا غذا اضافه کرد یا از پخته آن به عنوان دورچین غذا استفاده کرد. یک ایده خوب برای مصرف کدو رشته کردن آن و مصرفش به جای نودل است.
- نارنگی : ۳۵ کیلوکالری به ازای یک نارنگی متوسط
نارنگی علاوه بر عطر و طعم خوب رشار از ویتامین ث است. مصرف یک نارنگی متوسط تقریبا ۴۰ درصد نیاز روزانه بدن به ویتامین ث را برطرف میکند و بیشتر از ۱ گرم هم فیبر دارد. کلسیم ، منیزیم، فسفر، پتاسیم و فولات هم سایر املاح و ویتامینهایی هستند که در این میوه وجود دارند.
کلام آخر
اضافه وزن و چاقی یکی از مهمترین عواملی است که در ایجاد بیماریهایی مثل دیابت نوع دو، دیابت بارداری و سندرم تخمدان پلی کیستیک نقش دارد و داشتن رژیم غذایی سالم یکی از بهترین راههای حفظ سلامتی و رسیدن به وزن مناسب است. استفاده از مواد غذایی کم کالری اما سیر کننده باعث آسان شدن رعایت سبک زندگی سالم میشود و حرکت در این مسیر را تسهیل میکند.
از اینکه تا انتهای این مقاله همراه ما بودید از شما متشکریم. اگر مایل هستید درباره بیماریهای مرتبط با اضافه وزن و چاقی بیشتر بدانید میتوانید به مقالههای دیابت نوع دو چیست؟، دیابت بارداری چیست؟ و سندرم تخمدان پلیکیستیک، از علائم تا درمان مراجعه کنید.
منابع