دیابت نوع دو چیست؟
نگارنده: دکتر معصومه بهبودی
فهرست مطالب
مقدمه
دیابت نوع دو، رایجترین نوع دیابت است که در به دیابت بزرگسالی هم معروف است. در این مقاله با استفاده از منابع بهروز و معتبر پزشکی، به سوالات متداولی که درباره دیابت نوع دو، عواملی که احتمال ابتلا به این بیماری را بالا میبرند، راههایی که برای پیشگیری، کنترل و درمان این بیماری وجود دارد، پاسخ میدهیم. خواندن این مقاله به شما کمک میکند که اطلاعات خود را درباره دیابت نوع دو بالا ببرید.
اما اگر میخواهید بیشتر درباره بیماری دیابت و انواع آن بدانید، مقاله دیابت چیست؟ همه چیز درباره بیماری دیابت به شما کمک میکند.
دیابت نوع دو چیست؟
دیابت نوع دو یک اصطلاح پزشکی برای توضیح وضعیتی است که در آن سلولهای بدن به خوبی به انسولین پاسخ نمیدهند. یعنی در بدن مقاومت به انسولین وجود دارد یا اینکه لوزالمعده به مقدار کافی انسولین تولید نمیکند.البته ممکن است هر دو مشکل بهطور هم زمان هم وجود داشته باشد.
اما انسولین چیست و چه نقشی در بدن دارد؟
انسولین هورمونی است که باعث میشود گلوکز وارد سلولها شود و سلولها از آن برای تولید انرژی استفاده کنند. بدون انسولین، قند در خون باقی مانده و در طولانی مدت میتواند عوارض جدیای برای قلب، چشمها، کلیهها، اعصاب، لثه و دندانها ایجاد کند.
دیابت نوع دو با انجام آزمایش خون یا ادرار تشخیص داده میشود. اگر فرد به دیابت نوع دو مبتلا شود، معمولا تا آخر عمر با آن درگیر خواهد بود و لازم است تغییراتی در رژیم غذایی و سبک زندگی خود ایجاد کند، برای کنترل دیابت دارو مصرف کند و به صورت منظم برای چکاپ به پزشک مراجعه کند.
آیا دیابت نوع دو ارثی است؟
دیابت نوع دو یک عارضه پیچیده است و عوامل مختلفی در ایجاد آن نقش دارند اما دو عامل اصلی که در ابتلا فرد به دیابت نوع دو تاثیر غیر قابل انکاری دارند، ژنتیک و عوامل محیطی هستند.
در واقع ژنتیک باعث میشود استعداد و زمینه ابتلا به این بیماری به فردی به ارث برسد و سپس عواملی در محیط زندگی باعث شروع این بیماری میشوند.
ژنتیک عامل مهمی در ابتلا به دیابت نوع دو است اما به تنهایی برای ابتلا فرد به این بیماری، کافی نیست.
برای تایید مسئله میتوانیم به مثال دوقلوهای همسان رجوع کنیم. مطالعات نشان میدهند که اگر یکی از دوقلوها به دیابت نوع دو مبتلا شود، قل دوم فقط در سه چهارم موارد به این عارضه دچار میشود.
تا کنون ژنهای مختلفی شناسایی شدهاند که به نظر میرسد احتمال دیابت نوع دو را بالا میبرند اما بدون عوامل محیطی، این ژنها کافی نخواهند بود و موجب ابتلا فرد به دیابت نوع دو نمیشوند.
اگر میبینید که اعضای یک خانواده به دیابت نوع دو مبتلا شدهاند، خوب است بدانید که این موضوع لزوما به ژنتیک مربوط نیست. مهمترین عامل محیطی موثر در ایجاد دیابت نوع دو، سبک زندگی فرد است که معمولا اعضای یک خانواده سبک زندگی مشابهی دارند.در واقع عادتهای مربوط به به تغذیه و ورزش عموما در اعضای یک خانواده شبیه به هم هستند، عادتهایی که به سادگی میتوانند باعث چاقی شوند و چاقی هم از عوامل مهم ایجاد دیابت نوع دو به حساب میآید. در واقع وقتی کسی به دیابت نوع دو مبتلا است و این عارضه در اقوام نزدیک او هم وجود دارد، تشخیص اینکه اینجا ژنتیک عامل اصلی بوده است یا سبک زندگی، کار سختی است و حتی میتوان گفت هر دو به یک اندازه در ایجاد دیابت نوع دو نقش داشتهاند.
چه عواملی احتمال ابتلا دیابت نوع دو را افزایش میدهند؟
همانطور که گفتیم دیابت نوع دو یک عارضه پیچیده است و عوامل مختلفی مثل وراثت و سبک زندگی در ابتلا فرد به این نوع از دیابت نقش دارند.
در ادامه شایعترین عوامل ابتلا به دیابت نوع دو را با هم بررسی میکنیم:
- سن:
بالا رفتن سن،احتمال ابتلا دیابت نوع دو را بالا میبرد. افراد بالای ۴۰ سال بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند و این مسئله به دلیل تغییرات هورمونی و کم شدن حساسیت به انسولین است که با بالا رفتن سن اتفاق میافتد.
- سابقه فامیلی:
داشتن یک فامیل نزدیک مثل مادر و پدر و یا خواهر و برادر با دیابت نوع دو، احتمال ابتلا فرد به این نوع دیابت را بیشتر میکند. این مسئله در واقع به نقش ژنتیک (وراثت) در دیابت نوع دو مربوط میشود.
- چاقی:
داشتن اضافه وزن یا چاقی یکی از مهمترین عوامل موثر در ابتلا فرد به دیابت نوع دو به حساب میآید. وجود بافت چربی مازاد در بدن، میتواند باعث مقاومت به انسولین و به دنبال آن ابتلا فرد به دیابت نوع دو شود.
بیشتر بخوانید: چاقی و احتمال ابتلا به دیابت
- کمتحرکی:
کمتحرکی یکی از عواملی است که میتواند در ایجاد دیابت نوع دو نقش داشته باشد. در مقابل، فعالیت بدنی منظم میتواند وضعیت مقاومت بدن به انسولین و سوخت و ساز گلوکز در بدن را بهبود دهد و از ابتلای فرد به دیابت نوع دو پیشگیری کند.
- نژاد و قومیت:
دیابت نوع دو در بعضی نژادها و اقوام بیشتر دیده میشود. مثلا در آمریکا سیاهپوستان، بومیهای آمریکا و مهاجرین آسیایی ساکن آمریکا بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع دو هستند.
- دیابت بارداری:
مطالعات نشان میدهند، احتمال بیشتری دارد که زنان مبتلا به دیابت بارداری، در سالهای بعدی زندگی خود به دیابت نوع دو مبتلا شوند.
اگر دوست دارید درباره این عامل خطرساز بیشتر بدانید، مقاله همه چیز درباره دیابت بارداری، از تشخیص تا درمان و کنترل به شما کمک میکند.
طبق آمار، زنانی که سندرم تخمدان پلیکیستیک دارند، بیشتر در معرض مقاومت به انسولین و در نتیجه ابتلا به دیابت نوع دو هستند. ما در مقاله سندرم تخمدان پلی کیستیک و انواع دیابت همه چیز را درباره این بیماری و تاثیر آن بر ابتلا به دیابت را بررسی و توضیح دادهایم. خواندن این مقاله به شما کمک میکند تا اطلاعات خود را در از زمینه بالا ببرید.
- فشارخون بالا:
احتمال ابتلا به دیابت نوع دو در کسانی که فشارخون بالا دارند، بیشتر است.
- کلسترول بالا:
داشتن LDL و تریگلیسیرید بالا و HDL پایین میتواند احتمال ابتلا به دیابت نوع دو را افزایش بدهد.
- سیگار:
سیگار کشیدن بر روی سوخت و ساز بدن و رگهای خونی تاثیر منفی میگذارد و به همین دلیل جزء عوامل موثر در ابتلا به دیابت نوع دو است.
آیا دیابت نوع دو قابل پیشگیری است؟
حالا که عوامل خطر دیابت نوع دو را شناختید ممکن است متوجه شده باشید که شما هم بعضی از این عوامل خطر را دارید و این سوال ذهنتان را مشغول کرده باشد که آیا میتوان به نحوی از ابتلا به دیابت نوع دو جلوگیری کرد؟
خبر خوب این است که با انجام اقدامات مناسب و به موقع، این عارضه تا حد قابل توجهی قابل پیشگیری است و یا حداقل میتوان آن را به تعویق انداخت. بر اساس اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا، اقدامات مناسب میتواند احتمال تبدیل وضعیت پیشدیابت به دیابت را تا ۵۸ درصد کاهش بدهد. تاثیر این اقدامات در افراد ۶۰ سال و بالاتر بیشتر است و تا ۷۱ درصد میتواند احتمال ایجاد دیابت راکمتر کند.
در حقیقت اگر به عوامل خطر دیابت نوع دو دقت کنید متوجه میشوید که بعضی از آنها در کنترل ما هستند و قابلیت اصلاح و تغییر دارند. مثلا درست است که ما درباره وضعیت ژنتیکی یا نژاد و قومیت خود کاری نمیتوانیم بکنیم اما مواردی مثل اضافه وزن، فعالیت فیزیکی، استعمال سیگار و مانند آنها قابل کنترل و تغییر هستند که با انجام مداخلات مناسب در خصوص آنها میتوانیم ریسک ابتلا به دیابت نوع دو را پایین بیاوریم. در واقع بسیاری از اقداماتی که برای پیشگیری از دیابت نوع دو مفید هستند، در مدیریت وکنترل دیابت هم توصیه میشوند از جمله:
- کاهش وزن و حفظ وزن مناسب
با توجه به اینکه چاقی و اضافه وزن یکی از عوامل خطر اصلی برای دیابت نوع دو به حساب میآید، تلاش برای کم کردن وزن و نگه داشتن آن در محدوده مناسب یکی از مهمترین اقداماتی است که باید برای پیشگیری از دیابت نوع دو انجام شود.
مطالعات نشان میدهند که کاهش ۵ تا ۷ درصد از وزن بدن تا حد زیادی به پیشگیری از دیابت نوع دو کمک میکند و یا آن را به تاخیر میاندازد.
- فعالیت فیزیکی
همان طور که قبلا توضیح دادیم، یکی دیگر از عوامل خطر مهم برای دیابت نوع دو، کم تحرکی است. بنابراین با انجام نیم ساعت فعالیت ورزشی با شدت متوسط برای ۵ روز در هفته، میتوانیم خطر ابتلا به این عارضه را تا حد خوبی کاهش بدهیم.
- مصرف غذاهای سالم
یکی از کارهای مهمی که افراد در معرض ابتلا به دیابت نوع دو باید انجام بدهند، اصلاح رژیم غذایی و گنجاندن مواد غذایی سالم در برنامه غذایی روزانه است. در واقع با اصلاح رژیم غذایی، زمینه برای کاهش وزن و پایین آمدن چربی و فشار خون فراهم میشود که همگی در پیشگیری از دیابت نقش دارند. برای این منظور تا حد امکان باید مصرف شکر، چربیهای اشباع و غذاهای فرآوری شده محدود شود و به جای آنها میوه و سبزیجات و غلات کامل و حبوبات به برنامه غذایی اضافه شود.
بیشتر بخوانید: بیشتر بخور اما وزن کم کن!
- ترک سیگار
مصرف سیگار علاوه بر مشکلات متعددی که برای سلامتی ایجاد میکند احتمال دیابت نوع دو را هم بیشتر میکند. مطالعات نشان میدهند که افراد سیگاری در مقایسه با غیرسیگاریها، ۵۰ درصد بیشتر در معرض ابتلا به دیابت هستند به همین دلیل ترک سیگار یکی دیگر از اقداماتی است که میتوان برای پیشگیری از دیابت نوع دو انجام داد.
علائم دیابت نوع دو چیست؟
علائم دیابت نوع دو به آرامی ظاهر میشوند و در ابتدا ممکن است بسیار ملایم و خفیف باشند، تا حدی که برخی افراد ممکن است نتوانند آنها را تشخیص بدهند.
علائم اولیه دیابت نوع دو شامل این موارد است:
- تشنگی غیر عادی
- ادرار کردن بیش از حد معمول، مخصوصا در شبها
- احساس گرسنگی و خستگی شدید
- وزن کم کردن بدون دلیل
- داشتن زخمهایی که خیلی آهسته خوب میشوند.
- تاری دید
- خارش در نواحی تناسلی و مبتلا شدن مکرر به برفک دهان
در صورتی که قند خون کنترل نشود، بهتدریج این علائم شدیدتر میشوند و عوارض جدیتر دیابت برای اندامها مثل کلیهها، قلب، چشمها، لثه و دندانها به وجود میآید و همچنین فرد مبتلا به دیابت، دچار عوارضی مثل عفونتهای مکرر ادراری، عفونتهای قارچی مکرر ناحیه تناسلی و دهان، مشکلات قلبی عروقی، ناتوانی جنسی، مشکلات بینایی و مانند آنها نیز میشود.
به صورت کلی، علائم و عوارض دیابت بین زنان و مردان مشترک هستند اما تفاوتهایی در میزان شیوع این علائم و عوارض بین این زنان و مردان وجود دارد. مثلا عفونتهای مجاری ادراری، عفونتهای قارچی ناحیه تناسلی و دهان و بیاختیار ادرار، در خانمها بیشتر دیده میشود و ناتوانی جنسی و بیماریهای قلبی عروقی در مردان شیوع بیشتری دارد.
شما باید در صورت مشاهده هر کدام از این علائم، به پزشک مراجعه کنید، آزمایشهای مورد نیاز را انجام دهید و قند خون خود را ارزیابی کنید که در صورت ابتلا به دیابت نوع دو، فرایند کنترل و درمان را آغاز کرده تا دچار عوارض این بیماری نشوید.
دیابت نوع دو چه عوارضی دارد؟
دیابت نوع دو به مرور زمان میتواند باعث ایجاد مجموعهای از عوارض برای اندامهای بدن شود و مشکلاتی برای فرد مبتلا ایجاد کند.
خوب است بدانید که احتمال به وجود آمدن این عوارض در صورتی که قند خون به خوبی مدیریت و کنترل نشود، بسیار بیشتر است.
۶ مورد از مهمترین عوارض دیابت نوع دو عبارتند از:
- بیماریهای قلبی عروقی:
احتمال به وجود آمدن بیماریها و مشکلات قلبی و عروقی مثل حمله قلبی در کسانی که به دیابت نوع دو مبتلا هستند، بیشتر است.
- آسیب به عصبها یا نوروپاتی:
دیابت نوع دو میتواند به عصبها آسیب بزند و باعث ایجاد علائمی مثل بیحسی، مورمور شدن یا درد در اندامها به خصوص در دست و پاها شود.
- آسیب به کلیهها یا نفروپاتی:
قند خون بالا میتواند به مرور زمان به کلیهها آسیب زده و باعث افت عملکرد کلیهها و مبتلا شدن فرد به نارسایی کلیوی شود.
- آسیب به چشمها یا رتینوپاتی:
دیابت نوع دو میتواند به شبکیه چشم آسیب بزند و موجب کم بینایی یا حتی نابینایی شود.
- مشکل در پاها:
قند خون بالا میتواند باعث کم شدن جریان خون و آسیب به عصبها در پاها شود که در نتیجه این آسیب، احتمال عفونت در پاها بیشتر میشود و این عفونت حتی میتواند موجب قانقاریا و قطع عضو هم شود.
- عفونت:
دیابت باعث افت عملکرد سیستم ایمنی میشود و در اثر این افت، احتمال عفونت در قسمتهای مختلف بدن به خصوص در پوست و دهان بیشتر میشود.
دقت کنید که اگر در زمان مناسب دیابت نوع دو تشخیص داده شود و فرد زیر نظر پزشک، فرایند کنترل و درمان بیماری را شروع کند، احتمال ابتلا به این عوارض کم میشود. پس اگر در فرایند کنترل و درمان هستید، نیازی نیست که نگران ابتلا به این عوارض باشید و بهتر است روی انجام صحیح و اصولی دستورات پزشک، تمرکز کنید.
دیابت نوع دو چطور تشخیص داده میشود؟
آزمایش خون یکی از اصلیترین روشهایی است که برای تشخیص دیابت نوع دو استفاده میشود.
جالب است بدانید که در بسیاری موارد دیابت نوع دو به طور اتفاقی و به دنبال آزمایش خون و ادرار برای بررسی موارد دیگر تشخیص داده میشود.
اما مواردی که به طور معمول طی آزمایش خون برای تشخیص دیابت نوع دو کنترل میشوند شامل قند خون ناشتا (FBG)، هموگلوبین A1C، تست تحمل گلوکز و تست تصادفی گلوکز است.
در بعضی موارد هم ممکن است با درخواست پزشک، ادرار از نظر وجود گلوکز در آن بررسی شود. خوب است بدانید که تست ادرار یک تست تشخیص دیابت نیست اما اگر در ادرار گلوکز وجود داشته باشد، پزشک احتمال میدهد فرد به دیابت مبتلا باشد و لازم است به دنبال آن آزمایش خون هم انجام شود.
انجام این تست هم در آزمایشگاه ممکن است و هم میتوان با کیتهای خانگی آن را در خانه انجام داد اما بهتر است که این تشخیص و آزمایشات زیر نظر پزشک انجام شود.
چطور دیابت نوع دو را درمان کنیم؟
اگر منظور از درمان برطرف شدن قطعی و دائمی دیابت نوع دو باشد، متاسفانه در حال حاضر هیچ درمان قطعیای برای دیابت نوع دو وجود ندارد اما این عارضه با تغییر در سبک زندگی و مصرف دارو قابل مدیریت و کنترل است.
در بعضی موارد، بسته به شرایط فردی و شدت بیماری دیابت، ممکن است این عارضه فقط با تغییر در سبک زندگی، کاهش وزن، تغییر رژیم غذایی و ورزش کنترل شود و قند خون بدون نیاز به مصرف دارو در محدوده طبیعی قرار بگیرد. اما حتی در این شرایط هم چون علت مقاومت به انسولین و تولید ناکافی انسولین ممکن است همچنان وجود داشته باشد، در سالهای بعدتر ممکن است باز هم قند خون بالا برود و فرد نیاز به مصرف دارو داشته باشد.به همین دلیل افرادی که دیابت نوع دو دارند همیشه باید تحت نظر پزشک باشند و قند خون آنها به صورت دورهای پایش شود.
در بعضی موارد هم فرد باید علاوه بر تغییر در سبک زندگی، دارو هم مصرف کند تا بتواند دیابت نوع دو را کنترل کند. دقت کنید که این داروها حتما باید توسط پزشک و با توجه به شرایط فرد و شدت دیابت تجویز شوند.
افراد دیابتی باید چه آزمایشها و معایناتی را به شکل دورهای انجام دهند؟
کسانی که به دیابت نوع دو مبتلا هستند، برای اینکه بتوانند وضعیت خود را مدیریت و کنترل کنند و از ایجاد عوارض دیابت جلوگیری کنند، باید به طور منظم یک سری آزمایشات و معاینات دورهای را انجام بدهند.
نوع و فواصل انجام این آزمایشها و معاینات، به شرایط فردی و سابقه پزشکی هر فرد بستگی دارد اما به عنوان یک راهنمای کلی، بعضی از مواردی که عموما انجام آن برای افراد مبتلا به دیابت نوع دو اهمیت دارد را در ادامه توضیح میدهیم:
- آزمایش هموگلوبین A1C:
این آزمایش خون، متوسط سطح قند خون را در ۲ تا ۳ ماه گذشته مشخص میکند و بسته به برنامههای درمانی، ممکن است انجام آن هر ۳ تا ۶ ماه یکبار لازم باشد.
- پایش منظم قند خون:
پایش منظم و روزانه قند خون یکی از کارهای اصلی و مهم برای کنترل دیابت نوع دو است. کنترل منظم قند خون برای بیشتر کسانی که دیابت نوع دو دارند توصیه میشود و معمولا با استفاده از دستگاه کنترل قند خون در منزل انجام میشود. دفعات کنترل قند خون بستگی به برنامه درمانی فرد مبتلا دارد اما معمولا پیشنهاد میشود که قند خون قبل از هر وعده غذایی و قبل از خواب کنترل شود.
- کنترل فشار خون:
بالا رفتن فشار خون یکی از عوارض شایع دیابت نوع دو است. به همین دلیل، باید فشار خون افراد مبتلا به دیابت در هر بار مراجعه به پزشک، کنترل شود.
- معاینه دندانها:
کسانی که دیابت نوع دو دارند بیشتر از سایرین در معرض مشکلات مربوط به دهان و دندان هستند. بنابراین بهتر است حداقل سالی دو بار برای بررسی وضعیت دهان و دندان به دندانپزشک مراجعه کنند.
- کنترل کلسترول و چربیهای خون:
به طور معمول،هر یک تا دو سال یکبار، باید مقدار انواع چربیها و تریگلیسیرید خون در افراد مبتلا به دیابت نوع دو کنترل شود.
- آزمایش عملکرد کلیوی:
برای کسانی که مبتلا به دیابت نوع دو هستند، انجام سالانه آزمایش خون و ادرار برای پایش وضعیت عملکرد کلیهها پیشنهاد میشود.
- معاینه چشمها:
افرادی مبتلا به دیابت نوع دو، باید حداقل سالی یکبار برای معاینه چشم به چشم پزشک مراجعه کنند تا از نظر هر نوع عارضه چشمی یا رتینوپاتی کنترل شوند.
- معاینه پاها:
چون احتمال آسیب به عصبهای پا، کم شدن جریان خون در پاها و به وجود آمدن سایر مشکلات در پاها برای افراد دیابتی وجود دارد، معاینه پاها در این افراد حداقل باید سالی یکبار توسط پزشک انجام شود.
ابتلا به دیابت نوع دو چه تاثیری بر روی زندگی روزانه افراد میگذارد؟
طبیعی است که زندگی افراد بعد از تشخیص دیابت نوع دو و با شروع برنامه درمانی، با تغییر قابل ملاحظهای روبهرو شود و ملاحظات و چارچوبهای متفاوتی به برنامه روزانه فرد اضافه شود. مدیریت دیابت نوع دو، به زندگی روزانه افراد برنامههای مختلفی اضافه میکند.
رعایت برنامه غذایی مشخص، فعالیت بدنی منظم روزانه، کنترل مکرر قند خون و مصرف دارو در ساعتهای مشخص، محدودیتهایی برای افراد مبتلا به دیابت نوع دو ایجاد میکند.
مثلا کسی که دیابت نوع دو دارد چون باید یک رژیم غذایی مشخص را رعایت کند، نمیتواند در مهمانی یا محل کار هر غذایی را و به هر مقداری که میل دارد بخورد و یا مثلا برای ورزش و فعالیت فیزیکی، شدت و مدت فعالیت بدنی باید از قبل مشخص باشد و مقدار دارو و غذای مصرفی هم بر اساس آن تنظیم شود تا هایپرگلایسمی یا هایپوگلایسمی پیش نیاید.
مورد دیگر هم کنترل مکرر قند خون طی روز است که ضمن زمانبر بودن نیاز به برنامه ریزی دارد و ممکن است با سایر برنامههای شخصی یا کاری تداخل داشته باشد.
در صورتی که دیابت نوع دو به خوبی کنترل نشود ، نوسان قند خون میتواند باعث احساس خستگی، گیجی و عدم تمرکز شود و کارایی فرد مبتلا به دیابت نوع دو را پایین بیاورد. همچنین کنترل نشدن قند خون به مرور زمان میتواند باعث عوارضی مثل تاری دید، بیحس شدن دست و پا و مشکلات کلیوی شود و محدودیتهای بیشتری را برای فرد دیابتی ایجاد کند.
اما با رعایت برنامه درمانی مناسب و مدیریت قند خون میتوان از بروز همه این مشکلات پیشگیری کرد یا آنها را به حداقل رساند.
در نتیجه اگر با شروع فرایند کنترل و درمان دیابت، قند خون به خوبی مدیریت شود، نوسان قند خون به حداقل برسد و از عوارض دیابت پیشگیری شود، سایر محدودیتها با برنامه ریزی و اقدامات مناسب قابل مدیریت هستند و یک فرد دیابتی میتوان یک زندگی کاملا فعال و پربار داشته باشد.
به عنوان مثال، یک فرد دیابتی میتواند با مراجعه به یک متخصص تغذیه یاد بگیرد چطور یک برنامه غذایی منعطف برای موقعیتهای مختلفی مثل مهمانی، کار یا سفر داشته باشد و یا با مشورت با متخصص، آموزشهای لازم درباره نوع، شدت و مدت ورزش مناسب را بر اساس شرایط فردی خودش دریافت کند.
افرادی که مبتلا به دیابت نوع دو هستند، بهتر است مشاغلی را انتخاب کنند که احتیاج به فعالیت بدنی شدید یا تمرکز و دقت بالا نداشته باشد. مثلا کار به عنوان کارگر ساختمانی، شاید شغل مناسبی برای یک فرد با دیابت نوع دو نباشد ولی شغلهایی مثل فروشندگی یا کارهای دفتری چالشهای کمتری برای این افراد ایجاد میکنند و برای این افراد مناسبتر هستند.
شاید داشتن برنامه برای کنترل دیابت کار سختی به نظر برسد و محدودیتهایی را برای فرد دیابتی ایجاد کند اما در نظر داشته باشید که اگر فرایند کنترل و درمان دیابت با جدیت پیگیری نشود، فرد مبتلا، دچار عوارض جبرانناپذیر دیابت میشود و پس از شدت گرفتن علائم و عوارض، ممکن است برنامه کنترل و درمان این بیماری به اندازه کافی برای فرد دیابتی کارآمد نباشد.
چطور دیابت نوع دو را کنترل کنیم؟
مدیریت دیابت نوع دو شامل تغییر در سبک زندگی و مصرف دارو است.
تغییر در سبک زندگی، شامل کاهش وزن، مصرف غذاهای سالم و ورزش میشود که در ادامه هر کدام را بررسی میکنیم:
- کاهش وزن
کم کردن وزن میتواند در فرایند کنترل دیابت نوع دو بسیار موثر باشد. در افراد مبتلا به دیابت نوع دو، کم کردن حداقل ۷ درصد وزن بدن و حفظ این وزن بسیار ایدهآل است. به عنوان مثال در صورتی که یک فرد ۹۰ کیلویی، حدود ۶.۵ کیلوگرم از وزن خود را کم کند، قند خون او به طور قابل توجهی پایین میآید.
- مصرف غذاهای سالم
نکات زیر مواردی هستند که باید در رژیم غذایی افراد مبتلا به دیابت نوع دو در نظر گرفته شوند:
- مصرف کالری کمتر در وعدههای غذایی
- کم کردن مصرف کربوهیدراتهای ساده، به خصوص شیرینیجات
- کم کردن مصرف چربیهای اشباع
- اضافه کردن میوه و سبزیجات به رژیم غذایی
- مصرف مواد غذایی با فیبر بالا مثل حبوبات و نان سبوس دار
- ورزش
فعالیت بدنی منظم تاثیر بسیار خوبی بر روی کنترل قند خون دارد. به همین دلیل پیشنهاد میشود افراد مبتلا به دیابت، در هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی هوازی با شدت متوسط داشته باشند.
- مصرف دارو
در بسیاری موارد تغییر سبک زندگی باعث میشود تا سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع دو، به سطح مطلوب و قابل کنترل برسد اما در صورتی که تغییر سبک زندگی کافی نباشد، لازم است که فرد مصرف دارو را هم شروع کند.
داروهایی که برای کنترل قند خون در دیابت نوع دو مصرف میشوند؛ شامل داروهای خوراکی و تزریقی دیابت مثل متفورمین و انسولین میشود که با توجه به شرایط فرد و شدت دیابت، پزشک تصمیم میگیرد که ترکیبی از دو یا چند دارو برای کنترل قند خون تجویز کند.
اگر میخواهید درباره انسولین بیشتر بدانید، در دو مقاله همه چیز درباره داروی انسولین و راهنمای جامع تزریق انسولین، به سوالات متداولی که درباره انسولین وجود دارد، پاسخ دادهایم.
بیشتر بدانید: متفورمین چیست و چگونه به کنترل دیابت کمک میکند؟
آیا بین دیابت نوع دو و دیابت بارداری رابطهای وجود دارد؟
دیابت نوع دو و دیابت بارداری دو عارضه متفاوت هستند اما مطالعات نشان میدهد که بین این دو نوع از دیابت، رابطهای وجود دارد. در واقع خانمهایی که دچار دیابت بارداری میشوند، احتمال بیشتری دارد که در سالهای بعدی زندگی به دیابت نوع دو مبتلا شوند.
طبق اعلام انجمن دیابت آمریکا، شانس ابتلا به دیابت نوع دو در خانمهایی که دچار دیابت بارداری میشوند، ۷ برابر بیشتر از دیگران است.
دلیل اصلی این ارتباط کاملا مشخص نیست نیست اما این مسئله احتمالا به دلیل به وجود آمدن مقاومت به انسولین در دوران بارداری است. در واقع طی دوران بارداری جفت هورمونهایی تولید میکند که میتواند باعث مقاومت بدن به انسولین شود. این مقاومت به انسولین در بعضی خانمها منجر به ابتلا به دیابت بارداری میشود. بعد از اتمام بارداری چون دیگر جفت وجود ندارد و این هورمونها تولید نمیشوند، عموما مقاومت به انسولین برطرف میشود و دیابت بارداری از بین میرود اما در بعضی موارد به دلایل نامعلومی مقاومت بدن به انسولین ادامه پیدا میکند و این مقاومت باعث ابتلا فرد به دیابت نوع دو میشود.
احتمال مبتلا شدن به دیابت نوع دو بعد از دیابت بارداری به عوامل مختلفی مثل شدت دیابت بارداری، سن خانم باردار و وضعیت عمومی سلامتی خانم باردار بستگی دارد.
در واقع هرچه شدت دیابت بارداری بیشتر باشد، به طوری که خانم باردار احتیاج به مصرف انسولین داشته باشد، احتمال ابتلا به دیابت نوع دو در سالهای بعدی زندگی بیشتر میشود.
مطالعات نشان میدهد، خانمهایی که در سن پایینتر به دیابت بارداری مبتلا میشوند، احتمال بیشتری دارد که بعدها به دیابت نوع دو مبتلا شوند. این مسئله احتمالا به این دلیل است که بدن این خانمهاسالهای طولانیتری در معرض قند خون بالا قرار میگیرد.
بیشتر بخوانید: عوارض و بیماریهایی که در صورت کنترل نکردن دیابت بارداری دچارشان میشوید!
علاوه بر این موارد، وضعیت عمومی سلامتی خانمهایی که دیابت بارداری دارند، اهمیت قابل توجهی در احتمال ابتلا به دیابت نوع دو در سالهای بعدی زندگی دارد. مشکلاتی مثل اضافه وزن، فشارخون بالا و داشتن سندرم تخمدان پلیکیستیک مواردی هستند که اگر از قبل وجود داشته باشند، احتمال دیابت نوع دو را در سالهای بعدی بالا میبرند.
حرف آخر:
امیدواریم که با خواندن این مقاله، به پاسخ سوالات خود درباره دیابت نوع دو رسیده باشید. ما در وبلاگ نوشدارو مجموعهای از مقالات درباره دیابت، دیابت نوع یک و دیابت بارداری داریم که اگر دوست دارید اطلاعات خود را در این زمینه بالا ببرید، به شما پیشنهاد میکنیم که به این مقالات سر بزنید.
اگر درباره دیابت نوع دو سوالی دارید که در این مقاله به آن پاسخ ندادهایم، در بخش نظرات سوال خود را بنویسید تا تیم متخصص نوشدارو شما را راهنمایی کنند.
منابع