امپاگلیفلوزین (Empagliflozin)
نگارنده: دکتر مهسا هادیپور جهرمی
بازبینی نهایی: دکتر مژگان میر عبدالحق
امپاگلیفلوزین در یک نگاه:
امپاگلیفلوزین یک داروی کاهنده قند خون است که به تنهایی و یا همراه سایر داروهای کاهنده قند خون در افرادی که دیابت نوع دو دارند استفاده می شود. این دارو خطر مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی عروقی را در افراد دیابتی ای که همزمان مشکلات قلبی عروقی هم دارند پایین میآورد.
این دارو در دیابت نوع یک کاربرد ندارد و نمیتواند جایگزین مصرف انسولین شود.
امپاگلیفلوزین به خصوص وقتی که همراه سایر داروهای کاهنده قند خون مصرف شود ممکن است باعث افت قند خون یا هایپوگلایسمی شود که اگر شدید باشد بسیار خطرناک است. بنابراین علائم افت قند خون که شامل لرزش، ضعف، احساس گرسنگی، تعریق، عدم تمرکز و تپش قلب هستند را به خاطر داشته باشید و همیشه مقداری مواد قندی مثل حبهی قند، آبنبات یا آب میوه همراه خود داشته باشید تا درصورت ایجاد این علائم بلافاصله آنها را مصرف کنید.
دقت کنید که این دارو باید به طور مرتب و هر روز استفاده شود و استفاده نامرتب و گاه به گاه باعث میشود که مصرف این دارو برای شما فایدهای نداشته باشد.
نحوه عملکرد دارو
امپاگلیفلوزین مقدار دفع قند از طریق ادرار را بیشتر میکند. به علاوه جذب دوباره قند توسط کلیهها را کم میکند و در نتیجه سطح قند خون در افرادی که دیابت نوع دو دارند پایین میآید.
اشکال دارویی
- قرصهای خوراکی ۵۰۰ و ۱۰۰۰ میلیگرمی
امپاگلیفلوزین به صورت قرصهای ترکیبی هم وجود دارد. اشکال ترکیبی این دارو به دو صورت در دسترس هستند:
- امپاگلیفلوزین به همراه متفورمین
- امپاگلیفلوزین به همراه لیناگلیپتین
اثربخشی
بر اساس مطالعات بالینی، مصرف امپاگلیفلوزین با دوز مناسب و به مدت کافی میتواند نتایج زیر را برای بیماران ایجاد کند:
- سطح هموگلوبین A1C تا حدود ۰/۸ درصد پایین میآید.
- قند خون ناشتا حدود ۱۹ تا ۲۵ میلی گرم در دسی لیتر کمتر می شود.
- وزن بدن حدود ۲/۸ تا ۳/۲ درصد کاهش پیدا می کند.
موارد و میزان مصرف
پایین آوردن قند خون در دیابت نوع دو :
مقدار مصرف این دارو معمولا ۱۰ میلیگرم به صورت یکبار در روز است. در بعضی افراد ممکن است پزشک مقدار مصرف را تا ۲۵ میلیگرم به صورت یکبار در روز هم بالا ببرد.
- این دارو برای افراد کمتر از ۱۸ سال و بالاتر از ۸۵ سال مناسب نیست.
- افرادی که کلیه آنها به خوبی کار نمیکند نباید این دارو را مصرف کنند. به همین دلیل در شروع درمان و بعد از آن به صورت دورهای وضعیت کلیه بیماران با انجام آزمایش خون کنترل میشود.
- انتخاب دارو و یا دوز مناسب کار پیچیدهای است و پزشک برای این کار نکات مختلفی مثل نوع و وضعیت بیماری و سایر داروهایی که بیمار مصرف میکند را در نظر میگیرد. بنابراین همیشه دارو را دقیقا همانطور که پزشکتان دستور داده است مصرف کنید و هیچوقت خوددرمانی نکنید.
نحوه مصرف
- امپاگلیفلوزین باید روزی یک بار آن هم صبحها مصرف شود.
- غذا تاثیری بر روی جذب این دارو ندارد بنابراین میتوانید دارو را با معده خالی یا بعد از غذا مصرف کنید.
- این قرص باید به صورت درسته، همراه یک لیوان آب مصرف شود و نباید جویده، خرد، شکسته یا نصف شود.
- این دارو را هر روز در یک ساعت مشخص مصرف کنید تا جزء برنامه روزانهاتان بشود و مصرف آن را فراموش نکنید.
عوارض جانبی
مثل همه داروها، مصرف امپاگلیفلوزین میتواند عوارض جانبی ایجاد کند اما بسیاری از مصرف کنندگان هیچ عارضهای را تجربه نمیکنند یا فقط دچار عوارض جزئی میشوند. عوارض جانبی معمولا به مرور زمان که بدن به دارو عادت می کند بهتر میشوند.
عوارض جانبی شایع
این عوارض معمولا در بیشتر از یک نفر از هر صد نفر ایجاد میشود. اما معمولا ملایم و کوتاه مدت هستند.
تذکر: اگر این عوارض بیشتر از چند روز طول کشید حتما با پزشک مشورت کنید.
عفونت قارچی ناحیه تناسلی
این عارضه بیشتر در خانمها دیده میشود وعلایم در بیشتر موارد خفیف یا متوسط هستند.
راه حل
- در صورتی که این علائم ایجاد شدند به پزشک مراجعه کنید تا با داروی مناسب درمان شوید.
- اگر ظرف مدت یک هفته بعد از دریافت دارو، علائم برطرف نشدند و یا اگر به طور مکرر دچار عفونت قارچی میشوید حتما به پزشکتان اطلاع بدهید چون ممکن است این مسئله نشانه آن باشد که قند خون شما به خوبی کنترل نمیشود.
احساس درد یا سوزش در زمان ادرار، کدر شدن ادرار، تکرر ادرار
این علائم می تواند نشاندهندهی عفونت مجاری ادراری باشد .این عارضه بیشتر در خانمها دیده میشود وعلائم در بیشتر موارد خفیف یا متوسط هستند.
راه حل
- در صورتی که این علائم ایجاد شدند حتما به پزشک مراجعه کنید چون درمان نشدن عفونت ادراری در مراحل اولیه میتواند باعث شدید و جدی شدن عفونت و یا حتی آسیب به کلیهها شود.
افزایش حجم و دفعات ادرار
افزایش حجم و دفعات ادرار نشانه این است که داروی شما به خوبی کار میکند و قند اضافی را از طریق ادرار دفع میکند.
راه حل
- برای جلوگیری از کم آبی بدن مایعات فراوان بنوشید.
- اگر این عارضه شما را اذیت میکند و برای شما قابل تحمل نیست با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
افت قند خون (هایپوگلایسمی)
راه حل
- هیچکدام از وعدههای غذایی را حذف نکنید و یا وعدههای غذایی را با تاخیر مصرف نکنید چون احتمال افت قند خون بیشتر میشود.
- با علائم افت قند خون آشنا باشید و همیشه مقداری مواد قندی مثل حبهی قند، آبنبات یا آب میوه همراه خود داشته باشید تا اگر این علائم ایجاد شدند بلافاصله آنها را مصرف کنید.
عوارض جانبی مهم
این عوارض به ندرت پیش میآیند اما به هر حال بعضی از مصرف کنندگان این دارو دچار این عوارض جدی و مهم میشوند به همین دلیل لازم است با نشانههای این عوارض آشنا باشید.
کتواسیدوز دیابتی
علائم
تشنگی شدید، تهوع یا استفراغ، درد شکمی، تنفس سخت و سنگین و به مشام رسیدن بوی میوه فاسد شده از دهان، مهمترین علائم کتواسیدوز دیابتی هستند.
راه حل
- بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
افت فشار خون
علائم
احساس سبکی سر، سرگیجه، پوست سرد و مرطوب، کاهش هوشیاری از علائم اصلی افت فشارخون هستند.
راه حل
- بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
آنافیلاکسی
علائم
به وجود آمدن کهیر یا تاول پوستی، قرمزی پوست، خس خس سینه، احساس گرفتگی در قفسه سینه، مشکل در تنفس یا صحبت کردن، تورم دهان، صورت، لبها، زبان وگلو از علائم اصلی آنافیلاکسی هستند.
راه حل
- بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
آنژیوادم
علائم
به وجود آمدن ناگهانی ورم در صورت، پاها، دستها، چشمها، لبها، زبان، اشکال در نفس کشیدن یا بلعیدن (به دلیل تورم در ناحیه گلو) و یا تورم در هر ناحیه دیگر از پوست یا مخاط که ممکن است با گرم و دردناک شدن محل تورم همراه باشد از مهمترین علائم آنژیوادم هستند.
راه حل
- بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
نارسایی کلیوی
علائم
کاهش حجم یا دفعات ادرار، ورم کردن پاها، ضعف، گیجی،کاهش اشتها از اصلیترین علائم نارسایی کلیوی هستند.
راه حل
- بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
گانگرن فورنیه
علائم
درد، قرمزی، تورم در نزدیک ناحیه تناسلی یا مقعد، تب یا لرز و احساس ناخوشی اصلیترین علائم گانگرن فورنیه هستند.
راه حل
- بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
نمودار اثربخشی و عوارض شایع
چند ساعت اول
چند روز اول
چند هفته اول
چند ماه اول
اثر بخشی
عوارض جانبی
آیا با وجود احتمال ایجاد این همه عارضه، مصرف این دارو برای من مشکل ساز نمی شود؟
مطابق مطالعات بالینی انجام شده بر روی امپاگلیفلوزین این دارو به خوبی توسط بیماران تحمل میشود. در این مطالعات آمار عوارض جانبی مهم و جدی مانندکتواسیدوز دیابتیک، شکستگی استخوان یا کم شدن کارایی کلیهها در گروهی که دارونما مصرف کرده بودند با گروهی که امپاگلیفلوزین مصرف کرده بودند تفاوتی نداشت که نشان میدهد به وجود آمدن این عوارض ارتباط مستقیم با مصرف امپاگلیفلوزین ندارند.
خطرات و هشدارها
نکات زیر مواردی هستند که پزشک شما باید از آنها مطلع باشد.
بعضی از آنها نکاتی هستند که باید قبل از شروع درمان با امپاگلیفلوزین پزشکتان را در جریان بگذارید.
بعضی هم مواردی هستند که بعد از شروع درمان با این دارو اگر پیش آمدند باید پزشکتان را مطلع کنید .
قبل از شروع درمان
سابقه حساسیت به امپاگلیفلوزین یا هر نوع داروی دیگر در گذشته
در صورتی که قبلا با مصرف امپاگلیفلوزین دچار علایم حساسیت مثل کهیر یا قرمزی پوست شدهاید حتما به پزشکتان اطلاع بدهید. در این شرایط مصرف مجدد این دارو میتواند باعث حساسیت شدید و خطرناک شود.
در بعضی موارد بیمارانی که به داروهای دیگر حساسیت داشتهاند به امپاگلیفلوزین هم حساسیت نشان میدهند بنابراین اگر در گذشته به هر نوع داروی دیگری حساسیت داشتهاید پزشک خود را در جریان بگذارید.
مشکلات کلیوی
اگر کلیه شما به خوبی کار نمیکند حتما به پزشکتان اطلاع بدهید چون خطر عارضه نارسایی کلیوی به علت مصرف امپاگلیفلوزین بیشتر میشود.
وجود کتون یا قند در ادرار (کتواسیدوز دیابتیک)
کتواسیدوز یک وضعیت اورژانسی است. در این شرایط مصرف امپاگلیفلوزین برای پایین آوردن قند خون مناسب نیست و قند خون باید به سرعت با کمک انسولین کنترل شود. ادامه وضعیت کتو اسیدوز میتواند بسیارخطرناک باشد و باعث به کما رفتن بیمار شود.
سابقه عفونت مکرر ادراری یا عفونت مکرر قارچی ناحیه تناسلی
در این صورت حتما پزشکتان را در جریان بگذارید چون با شروع مصرف امپاگلیفلوزین احتمال دچار شدن به عفونت مجاری ادراری یا عفونت قارچی ناحیه تناسلی بیشتر میشود. بنابراین ممکن است پزشک شما در انتخاب این دارو بازنگری کند و یا توصیهها و یا راهکارهای خاصی برای جلوگیری از این مشکل داشته باشد.
استفراغ یا اسهال
استفراغ یا اسهال شدید می تواند باعث کم آبی بدن شود که در نتیجه آن احتمال نارسایی کلیوی با مصرف امپاگلیفلوزین بیشتر میشود. بنابراین اگر در چند روز گذشته دچار اسهال یا استفراغ بودهاید حتما به پزشکتان اطلاع بدهید چون ممکن است لازم است باشد قبل از شروع مصرف امپاگلیفلوزین کم آبی بدن اصلاح شود و بعد از برگشتن بدن به شرایط عادی مصرف دارو شروع شود.
فشار سیستولیک پایین یا رژیم غذایی کم نمک
پایین بودن فشار سیستولیک یا داشتن رژیم غذایی کم نمک احتمال به وجود آمدن عارضه افت فشار خون با امپاگلیفلوزین را بیشتر میکند به همین دلیل حتما این شرایط را به پزشکتان اطلاع بدهید چون میتواند روی تصمیمگیری پزشک برای انتخاب دارو تاثیر بگذارد و یا باعث شود پزشک راهکارهایی برای جلوگیری از این عارضه به شما توصیه کند.
بعد از شروع درمان
عمل جراحی
در این شرایط ممکن است امپاگلیفلوزین نتواند قند خون را به خوبی قبل کنترل کند به همین دلیل پزشک ممکن است دوز داروی شما را تغییر بدهد و یا از چند روز قبل از عمل جراحی از شما بخواهد مصرف این دارو را متوقف کنید و موقتا انسولین مصرف کنید.
تب، عفونت
این شرایط باعث بالا رفتن قند خون میشوند در نتیجه امپاگلیفلوزین نمیتواند قند خون را به خوبی قبل کنترل کند. اگر دچار تب یا عفونت شدید حتما به پزشکتان اطلاع بدهید. پزشک ممکن است موقتا داروی شما را قطع کند و از شما بخواهد انسولین مصرف کنید. بعد از برطرف شدن تب یا عفونت مجددا میتوانید مصرف امپاگلیفلوزین را شروع کنید.
تداخلات دارویی
مهمترین داروهایی که با عملکرد امپاگلیفلوزین تداخل میکنند عبارتند از:
بعضی از داروهای مربوط به درمان عفونتهای باکتریایی مثل سیپروفلوکساسین
مصرف همزمان این داروها باعث بیشتر شدن اثر امپاگلیفلوزین و افت قند خون میشود.
راه حل
اگر یک فرد دیابتی که امپاگلیفلوزین مصرف میکند دچار عفونت باکتریایی شود پزشک سعی میکند آنتیبیوتیکی تجویز کند که جزء این دسته نباشد. اما اگر گزینه بهتری موجود نباشد و حتما لازم باشد همین آنتی بیوتیکها مصرف شوند باید قند خون به طور روزانه کنترل شود تا اگر قند خون بیش از حد لازم پایین آمد دوز امپاگلیفلوزین به طور موقت اصلاح شود.
داروهای هورمونی داری استروژن، پروژسترون یا تستسترون
این هورمونها ممکن است اثربخشی امپاگلیفلوزین را کم کنند.
راه حل
بهتر است تا زمانی که امپاگلیفلوزین مصرف میکنید داروهای هورمونی مصرف نکنید اما اگر به هر دلیل مصرف این داروها برایتان لازم است باید بعد از شروع این داروها، به طور مرتب قند خون کنترل شود تا اگر مشکلی در کنترل قند خون پیش آمد دوز امپاگلیفلوزین مجددا تنظیم شود.
بعضی از داروهای اعصاب مثل فلوکستین و سیتالوپرام
ااین داروها میتوانند فشار خون را پایین بیاورند و در صورتی که همزمان با امپاگلیفلوزین مصرف شوند احتمال ایجاد عارضه افت فشار خون به دلیل مصرف امپاگلیفلوزین بیشتر میشود.
راه حل
در وحله اول پزشک سعی میکند از بین داروهای مربوط به اعصاب، دارویی انتخاب کند که جزء این موارد نباشد اما اگر گزینه مناسبتری موجود نباشد و مصرف یکی از همین داروها لازم باشد، باید با شروع مصرف آنها مرتب فشارخون کنترل شود. اگر عارضه افت فشار خون ایجاد شود و شدید باشد، ممکن است پزشک تصمیم بگیرد داروی دیگری به جای امپاگلیفلوزین تجویز کند.
داروهای مربوط به دسته "بتا بلاکرها" مثل پروپرانولول و متوپرولول
این داروها تعداد ضربان قلب را کم میکنند به همین دلیل مصرف آنها ممکن است باعث شود که بیماران متوجه علایم افت قند خون مثل بالا رفتن تعداد ضربان قلب نشوند.
راه حل
به طور معمول پزشک سعی میکند در کسانی که امپاگلیفلوزین مصرف میکنند از این دسته داروها تجویز نکند اما اگر جایگزین بهتری برای این داروها موجود نباشد و مصرف یکی از همین داروها ضروری باشد، برای اینکه بیمار متوجه تغییرات قند خون خود باشد، دفعات کنترل قند خون باید در مقایسه با قبل بیشتر شود، به خصوص بعد از ورزش، قبل از رانندگی و کار با ماشین آلات که احتمال افت قند خون بیشتر است و یا افت قند خون میتواند خطرساز باشد. به علاوه بیمار باید
سایر علایم افت قند خون یعنی احساس گرسنگی، لرزش، عرق کردن و گیجی را به عنوان علایم هشدار دهنده در خاطر داشته باشد و به محض مشاهده یکی از این علائم به احتمال افت قند خون شک کند.
داروهای ادرار آور مثل فورزماید و هیدروکلروتیازید
مصرف همزمان این داروها باعث میشود حجم ادرار بیشتر شود و احتمال کم آب شدن بدن و در نتیجه به وجود آمدن عارضه افت فشار خون بیشتر شود.
راه حل
در بسیاری موارد افراد دیابتی ممکن است به دلایل مختلف مثلا بالا رفتن فشار خون نیاز به مصرف داروهای ادرارآور داشته باشند. با شروع مصرف این داروها باید هر روز فشارخون کنترل شود تا اگر افت فشارخون اتفاق افتاد بتوان برای آن اقدامی انجام داد. به علاوه برای جلوگیری از کم آب شدن بدن باید به مقدار کافی مایعات مصرف شود تا بدن دچار کم آبی نشود.
سایر داروهای کاهنده قند خون مثل انسولین و گلیبوراید
مصرف هم زمان ممکن است باعث افت شدید قند خون شود.
راه حل
در بسیاری موارد، برای کنترل قند خون لازم است داروهای کاهنده قند خون به صورت هم زمان مصرف شوند و مصرف فقط یک دارو نتیجه لازم را ایجاد نمیکند. برای اینکه مصرف همزمان آنها مشکلساز نشود باید اینکارحتما تحت نظر پزشک و با تعیین دوز دقیق برای هر کدام انجام بگیرد.
مصرف هنگام بارداری
مصرف این دارو در سه ماهه دوم و سوم بارداری توصیه نمیشود. بنابراین در صورتی که قصد بارداری دارید یا به تازگی باردار شدهاید حتما به پزشکتان اطلاع بدهید تا درباره انتخاب داروی مناسب برای شما تصمیم بگیرد.
مصرف در شیردهی
مشخص نیست که آیا این دارو در شیر ترشح میشود یا نه اما چون احتمال ایجاد عوارض در نوزادان وجود دارد مصرف این دارو در دوران شیر دهی توصیه نمیشود.
سوالات متداول
امپاگلیفلوزین بلافاصله بعد از شروع مصرف بر روی قند خون تاثیر میگذارد و آن را پایین میآورد اما حدود یک هفته طول میکشد تا به حداکثر تاثیر خود برسد.
البته در نظر داشته باشید که ممکن است شما دیابت نوع دو داشته باشید اما هیچ علامت خاصی مشاهده نکنید. بنابراین ممکن است بعد از مصرف امپاگلیفلورین هم تغییر خاصی احساس نکنید اما این مسئله به این معنی نیست که امپاگلیفلوزین فایدهای ندارد و لازم است که مصرف این دارو را ادامه بدهید. امپاگلیفلوزین باعث می شود که سطح قند خون شما ثابت بماند و در آینده دچار عوارض ناشی از دیابت نشوید.
اگر بیشتر از ۱۲ ساعت به زمان دوز بعدی باقی مانده بود، به محض یادآوری آن را مصرف کنید اما اگر کمتر از ۱۲ ساعت به زمان دوز بعدی باقی مانده بود دوز فرآموش شده را کنار بگذارید و دوز بعدی را در زمان مشخص خودش مصرف کنید. هیچ وقت برای جبران دوز فراموش شده دوز مصرفی خودتان را دو برابر نکنید.
بلافاصله به نزدیکترین مرکز درمانی مراجعه کنید چون ممکن است قند خونتان به طور شدید و خطرناک افت کند. اگر علائم افت قند خون (هایپوگلایسمی) ظاهر شدند بلافاصله مقداری مواد قندی مثل آبنبات، حبهی قند یا آبمیوه مصرف کنید.
درمان دیابت باید برای همه عمر ادامه پیدا کند بنابراین مصرف این دارو را ادامه بدهید مگر اینکه پزشک شما لازم بداند که آن را متوقف کنید.
بله مصرف امپاگلیفلوزین در دوزهای تجویز شده توسط پزشک برای استفاده طولانی مدت بیخطر است. با وجود انجام مطالعات متعدد، هیچ شواهد علمی درباره تاثیر منفی این دارو بر روی سلامتی وجود ندارد.
هیچ وقت بدون مشورت با پزشک امپاگلیفلوزین را قطع نکنید چون اگر به صورت ناگهانی مصرف آن را قطع کنید دیابت شما بدتر میشود و قند خون بالا می رود. اگر فکر میکنید این دارو قند خون شما را کنترل نمیکند یا تحمل عوارض جانبی آن را ندارید با پزشک خود مشورت کنید. در این صورت پزشک ممکن است داروی دیگری به عنوان جایگزین برای شما تجویز کند.
امپاگلیفلوزین با دفع قند از طریق ادرار کار میکند بنابراین تا زمانی که این دارو را مصرف میکنید تست قند ادرار شما مثبت میشود که نشان می دهد دارو به خوبی کار خود را انجام میدهد.
بله. مصرف امپاگلیفلوزین معمولا باعث کم شدن ۲ تا ۳ کیلوگرم از وزن بدن میشود.
بیشتر بخوانید: بیشتر بخور اما وزن کم کن!
مصرف هم زمان الکل با امپاگلیفلوزین میتواند باعث افزایش اثر این دارو و بیشتر شدن خطر افت قند خون (هایپوگلایسمی) شود.
خیر. مصرف امپاگلیفلوزین هیچ تاثیر منفی ای بر روی باروری ندارد.
مصرف امپاگلیفلوزین تاثیری بر روی توانایی رانندگی و دوچرخه سواری ندارد اما در بعضی موارد مصرف این دارو باعث افت قند خون ودر نتیجه کاهش تمرکز میشود. اگر این عارضه ایجاد شد، درحالت کاهش تمرکز رانندگی و دوچرخه سواری نکنید و ابتدا با استفاده از مواد قندی مناسب سطح قند خونتان را بالا ببرید تا این عارضه رفع شود.
امپاگلیفلوزین تاثیری بر روی اثربخشی قرصهای ضد بارداری ندارد اما ممکن است لازم باشد با شروع مصرف این داروها دوز امپاگلیفلوزین توسط پزشک اصلاح شود چون قرصهای ضدبارداری میتوانند باعث بالا رفتن قند خون شوند.
اطلاعات کمی در رابطه با مصرف همزمان امپاگلیفلوزین و داروهای گیاهی و مکمل های تغذیهای وجود دارد ضمن اینکه بسیاری از گیاهان دارویی مثل جینسینگ و دارچین باعث افت قند خون میشوند و با امپاگلیفلوزین تداخل میکنند. بنابراین بهتر است قبل از استفاده از هر نوع داروی گیاهی یا مکمل تغذیهای با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
کافئین و امپاگلیفلوزین هر دو باعث افزایش حجم ادرار میشوند که میتواند باعث کم آبی بدن شود. بنابراین بهتر است تا زمانی که امپاگلیفلوزین مصرف میکنید از نوشیدنیهای دارای کافئین مثل قهوه و چای به صورت محدود استفاده کنید.