لیناگلیپتین (Linagliptin)
نگارنده: دکتر مهسا هادیپور جهرمی
بازبینی نهایی: دکتر مژگان میر عبدالحق
لیناگلیپتین در یک نگاه:
لیناگلیپتین یک داروی کاهنده قند خون است که به تنهایی یا به همراه سایر داروها برای کمک به پایین آوردن قند خون در کسانی که دیابت نوع دو دارند استفاده می شود.
این دارو در دیابت نوع یک کاربرد ندارد و نمیتواند جایگزین مصرف انسولین شود.
لیناگلیپتین به خصوص وقتی همراه سایر داروهای کاهنده قند خون استفاده میشود ممکن است باعث افت قند خون یا هایپوگلایسمی شود که اگر شدید باشد بسیار خطرناک است. بنابراین علائم افت قند خون مثل لرزش، ضعف، احساس گرسنگی، تعریق، عدم تمرکز و تپش قلب را به خاطر داشته باشید و همیشه مقداری مواد قندی مثل حبهی قند، آبنبات یا آب میوه همراه خود داشته باشید تا اگر این علائم ایجاد شدند بلافاصله آنها را مصرف کنید.
دقت کنید که این دارو باید به طور مرتب و هر روز استفاده شود و استفاده نامرتب و گاه به گاه باعث میشود که مصرف این دارو برای شما فایدهای نداشته باشد.
نحوه عملکرد دارو
لیناگلیپتین تولید انسولین در بدن را بیشتر میکند. به علاوه باعث میشود کبد قند کمتری تولید کند و در نتیجه سطح قند خون در کسانی که دیابت نوع دو دارند پایین میآید.
اشکال دارویی
قرص های خوراکی ۵ میلی گرمی
لیناگلیپتین به صورت قرصهای ترکیبی هم وجود دارد. اشکال ترکیبی این دارو به دو صورت در دسترس هستند:
- لیناگلیپتین به همراه متفورمین
- لیناگلیپتین به همراه امپاگلیفلوزین
اثربخشی
بر اساس مطالعات بالینی، مصرف لیناگلیپتین با دوز مناسب و به مدت کافی میتواند نتایج زیر را برای بیماران ایجاد کند:
- سطح هموگلوبین A1C حدود ۰/۷ درصد پایین می آید.
- قند خون ناشتا حدود ۲۳ میلی گرم در دسی لیتر کمتر می شود.
- قند خون ۲ ساعت بعد از غذا حدود ۵۸ میلی گرم در دسی لیتر کاهش پیدا می کند.
موارد و میزان مصرف
پایین آوردن قند خون در دیابت نوع دو :
دوز معمول این دارو ۵ میلیگرم به صورت یکبار در روز است.
- این دارو برای افراد کمتر از ۱۸ سال مناسب نیست.
- یک نکته مهم در کنترل دیابت مراجعه مرتب به پزشک است تا وضعیت دیابت همیشه تحت نظر باشد.
- معمولا پزشک از شما میخواهد که طبق یک برنامه منظم قند خونتان را در منزل کنترل کنید. به علاوه A1C خون هم حداقل سالی دو بار باید کنترل شود. نتایج این کنترلها به پزشک کمک میکند تا درباره مناسب بودن نوع و مقدار مصرف دارو نتیجهگیری کند.
- انتخاب دارو و یا دوز مناسب کار پیچیده ای است و پزشک برای این کار نکات مختلفی مثل نوع و وضعیت بیماری و سایر داروهایی که بیمار مصرف میکند را در نظر میگیرد. بنابراین همیشه دارو را دقیقا همانطور که پزشکتان دستور داده است مصرف کنید و هیچوقت خوددرمانی نکنید.
نحوه مصرف
- لیناگلیپتین باید روزی یک بار مصرف شود. میتوانید آن را در هر ساعتی که برای شما مناسبتر است مصرف کنید اما سعی کنید این دارو را هر روز در یک ساعت مشخص مصرف کنید تا جزء برنامه روزانهاتان بشود و مصرف آن را فراموش نکنید.
- غذا تاثیری بر روی جذب این دارو ندارد بنابراین میتوانید دارو را با معده خالی یا بعد از غذا مصرف کنید.
- فرم ترکیبی لیناگلیپتین با متفورمین به صورت روزی دوبار و هر بار یک قرص مصرف میشود. این قرصها را بعد از غذا مصرف کنید تا عوارض گوارشی آنها به حداقل برسد. این قرصهای ترکیبی دو دوز مختلف دارند که هر دو مقدار یکسانی از لیناگلیپتین دارند اما مقدار متفورمین در آنها متفاوت است.
- قرصهای لیناگلیپتین فیلم کوت یا روکشدار هستند بنابراین قاعدتا باید بدون جویدن یا خرد کردن و به طور کامل بلعیده شوند ضمن اینکه هیچ کدام از تولیدکنندگان این دارو توضیح نداده اند که آیا در صورت لزوم می توان این قرص را خرد کرد یا خیر. بنابراین در صورتی که در قورت دادن قرصها مشکل دارید سعی کنید با کمک دستورالعمل " قرص و کپسولتو راحت قورت بده" مشکل را حل کنید. اگر باز هم مسئله حل نشد با پزشک مشورت کنید. شاید پزشک تصمیم بگیرد داروی دیگری برای شما انتخاب کند.
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر: قرص و کپسولتو راحت قورت بده!
عوارض جانبی
مثل همه داروها، مصرف متفورمین میتواند عوارض جانبی ایجاد کند اما بسیاری از مصرف کنندگان هیچ عارضه ای را تجربه نمیکنند یا فقط دچار عوارض جزئی میشوند. عوارض جانبی معمولا به مرور زمان که بدن به دارو عادت میکند بهتر میشوند.
عوارض جانبی شایع
این عوارض معمولا در بیشتر از یک نفر از هر صد نفر ایجاد میشود. اما معمولا ملایم و کوتاه مدت هستند.
تذکر: اگر این عوارض بیشتر از چند روز طول کشید حتما با پزشک مشورت کنید.
علائم سرماخوردگی مثل آبریزش بینی، سوزش گلو، سرفه
این علائم معمولا گذرا هستند و در عرض چند روز تا حداکثر یکی دو هفته رفع میشوند.
راه حل
- مصرف مایعات و استراحت به بهتر شدن این علائم کمک میکنند.
- اگر این علائم بعد از یکی دو هفته رفع نشدند یا هر روز بدتر میشوند حتما به پزشکتان اطلاع بدهید.
افت قند خون یا هایپوگلایسمی
این عارضه بیشتر وقتی که لیناگلیپتین همراه سایر داروهای کاهنده قند خون مصرف میشود به وجود میآید.
راه حل
- هیچ کدام ازوعدههای غذاییاتان را حذف نکنید یا وعدههای غذایی را با تاخیر مصرف نکنید.
- با علائم افت قند خون آشنا باشید و همیشه مقداری مواد قندی مثل حبهی قند، آبنبات یا آب میوه همراه خود داشته باشید تا اگر این علائم ایجاد شدند بلافاصله آنها را مصرف کنید.
بالا رفتن اسید اوریک خون
این عارضه بیشتر وقتی لیناگلیپتین به صورت ترکیبی با سایر داروها مصرف میشود دیده میشود.
راه حل
- در مواردی که لیناگلیپتین به صورت ترکیبی با سایر داروها تجویز میشود پزشک از شما میخواهد که به صورت دورهای آزمایش خون انجام بدهید تا مقدار اسید اوریک خون تحت کنترل باشد. به این ترتیب در صورت بالا رفتن اسید اوریک، پزشک به موقع میتواند درباره اقدام لازم تصمیم بگیرد.
اسهال
راه حل
- اگر این عارضه پیش آمد برای جلوگیری از کم آبی بدن مایعات فراوان مصرف کنید.
- بدون مشورت با داروساز داروی ضد اسهال مصرف نکنید.
- اگر این عارضه ادامه دار بود حتما با پزشک مشورت کنید.
عوارض جانبی مهم
این عوارض به ندرت پیش می آیند اما به هر حال بعضی از مصرف کنندگان این دارو دچار این عوارض جدی و مهم می شوند به همین دلیل لازم است با نشانه های این عوارض آشنا باشید.
آنژیوادم
علائم
از علائم اصلی آنژیوادم به وجود آمدن ناگهانی ورم در هر قسمت از پوست یا مخاط مثل صورت، پاها، دستها، چشمها، لبها، زبان و حتی گلو و به دنبال آن اشکال در نفس کشیدن یا قورت دادن است که ممکن است با گرم و دردناک شدن محل تورم همراه باشد. این عارضه ممکن است در هر زمانی از درمان با لیناگلیپتین و حتی بعد از مصرف اولین دوز ایجاد شود.
راه حل
- بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
درماتیت اکسفولیاتیو
علائم
مهمترین علائم درماتیت اکسفولیاتیو قرمزی و پوسته پوسته شدن در سطح وسیعی از پوست است که ممکن است با تب، لرز یا احساس ناخوشی همراه باشد.
راه حل
- بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
بولوس پمفیگوئید
علائم
ایجاد کهیرهای بزرگ و قرمز رنگ خارشدار و دردناک که بعد از چند هفته تبدیل به تاول میشوند از اصلیترین علائم بولوس پمفیگوئید هستند.
راه حل
- بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
آنافیلاکسی
علائم
ایجاد کهیر پوستی، تاول، قرمزی پوست، خس خس سینه، احساس فشار در قفسه سینه، مشکل در تنفس یا صحبت کردن، تورم دهان، صورت، لبها، زبان و گلو اصلیترین نشانههای آنافیلاکسی هستند.
راه حل
- بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
پانکراتیت
علائم
مهمترین علائم پانکراتیت درد مداوم و شدید در ناحیه شکم همراه و یا بدون تهوع و استفراغ است که ممکن است به پشت هم گسترش پیدا کند.
راه حل
- بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
آرترالژی
علائم
قرمزی و درد مفاصل، خشکی مفاصل، محدود شدن دامنه حرکت مفاصل میتوانند نشانه آرترالژی باشند.
راه حل
- بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
نمودار اثربخشی و عوارض شایع
چند ساعت اول
چند روز اول
چند هفته اول
چند ماه اول
اثر بخشی
عوارض جانبی
آیا با وجود احتمال ایجاد این همه عارضه، مصرف این دارو برای من مشکل ساز نمی شود؟
طبق مطالعات بالینی انجام شده بر روی لیناگلیپتین این داروبه خوبی توسط بیماران تحمل میشود و فقط حدود ۳ درصد بیماران به دلیل عوارض جانبی مصرف این دارو را متوقف میکنند.
لیناگلیپتین وقتی به تنهایی مصرف میشود باعث بالا رفتن وزن نمیشود و احتمال ایجاد هایپوگلایسمی هم با آن پایین است.
خطرات و هشدارها
نکات زیر مواردی هستند که پزشک شما باید از آنها مطلع باشد.
بعضی از آنها نکاتی هستند که باید قبل از شروع درمان با لیناگلیپتین پزشکتان را در جریان بگذارید.
بعضی هم مواردی هستند که بعد از شروع درمان با این دارو اگر پیش آمدند باید پزشکتان را مطلع کنید .
قبل از شروع درمان
سابقه حساسیت به لیناگلیپتین یا هر نوع داروی دیگر در گذشته
در صورتی که قبلا با مصرف لیناگلیپتین دچار علائم حساسیت مثل کهیر یا قرمزی پوست شدهاید حتما به پزشکتان اطلاع بدهید. در این شرایط مصرف مجدد این دارو میتواند باعث حساسیت شدید و خطرناک شود.
در بعضی موارد بیمارانی که به داروهای دیگر حساسیت داشتهاند به لیناگلیپتین هم حساسیت نشان میدهند بنابراین اگر در گذشته به هر دارویی حساسیت داشتهاید پزشکتان را در جریان بگذارید.
سابقه مشکل در لوزالمعده، داشتن سنگ کیسه صفرا یا بالا بودن تریگلیسیرید خون
بیماریهای قلبی
مصرف لیناگلیپتین ممکن است به ندرت باعث ایجاد نارسایی قلبی شود بنابراین اگر مشکل قلبی دارید یا قلب شما نارسا است حتما پزشکتان را در جریان بگذارید.
وجود کتون در ادرار (کتواسیدوز دیابتیک)
کتواسیدوز یک وضعیت اورژانسی است و در این شرایط مصرف لیناگلیپتین برای پایین آوردن قند خون مناسب نیست و قند خون باید به سرعت با کمک انسولین کنترل شود. ادامه وضعیت کتواسیدوز میتواند بسیارخطرناک باشد و باعث به کما رفتن بیمار شود.
بعد از شروع درمان
تب، عفونت
این شرایط معمولا باعث بالا رفتن قند خون میشوند در نتیجه لیناگلیپتین ممکن است نتواند قند خون را به خوبی قبل کنترل کند. اگر تب یا عفونت پیش آمد حتما به پزشکتان اطلاع بدهید چون ممکن است دوز داروی شما نیاز به تغییر داشته باشد. حتی در مواردی ممکن است پزشک موقتا داروی شما را قطع کند و از شما بخواهد برای مدتی انسولین مصرف کنید.
تداخلات دارویی
مهمترین داروهایی که با عملکرد لیناگلیپتین تداخل می کنند عبارتند از:
کورتونها مثل پردنیزولون و دگزامتازون
این داروها ممکن است باعث بالا رفتن قند خون و در نتیجه کم شدن اثر لیناگلیپتین شوند.
راه حل
بهتر است در طول درمان با لیناگلیپتین از این داروها استفاده نکنید اما اگربه هر دلیل پزشک مصرف آنها را برای شما ضروری تشخیص بدهد، در مدتی که کورتون مصرف میکنید بر اساس تغییرات قند خون شما ممکن است لازم باشد دوز لیناگلیپتین تحت نظرپزشک تغییر کند و یا یک داروی کاهنده قند خون دیگر هم به داروهای شما اضافه شود.
داروهای مربوط به درمان عفونتهای قارچی یا باکتریایی مثل فلوکونازول، میکونازول، کلاریترومایسین و سیپروفلوکساسین و داروهای ضد ویروس مثل ریتوناویر
مصرف همزمان این داروها باعث بیشتر شدن اثر لیناگلیپتین و افت قند خون میشود.
راه حل
به هر حال برای هر فرد دیابتی ممکن است شرایطی پیش بیاید که نیاز به درمان عفونت داشته باشد. در این شرایط پزشک معمولا یک داروی بدون تداخل با لیناگلیپتین انتخاب میکند اما در بعضی موارد ممکن است بنا به دلایلی امکان انتخاب داروی بدون تداخل وجود نداشته باشد و استفاده از یکی از همین داروهایی که نام برده شدند ضرورت داشته باشد. در این حالت، در مدتی که برای درمان عفونت دارو مصرف میشود باید قند خون به طور مرتب کنترل شود تا اگر از محدوده قابل قبول پایینتر آمد دوز لیناگلیپتین تحت نظر پزشک اصلاح شود. بعد از تمام شدن دوره مصرف این داروها مجددا می توان با نظر پزشک دوز لیناگلیپتین را به وضعیت قبلی برگرداند.
هورمونهای زنانه مثل استروژنها و پروژسترونها
مصرف این هورمونها بر روی سطح قند خون تاثیر میگذارد و در نتیجه با عملکرد لیناگلیپتین تداخل میکند.
راه حل
مصرف همزمان این داروها با لیناگلیپتین ممنوع نیست و اگر پزشک مصرف آنها را ضروری بداند میتوان با تغییر دوز لیناگلیپتین مشکل تداخل آنها را حل کرد. فقط حتما با شروع این داروها به پزشکتان اطلاع بدهید چون باید تغییرات قند خون شما حتما تحت نظر گرفته شود و متناسب با آن دوز لیناگلیپتین اصلاح شود.
بعضی از داروهای مربوط به کنترل فشار خون بالا مثل انالاپریل و کاپتوپریل
لیناگلپتین میتواند اثر این داروها را تقویت کند و باعث افت فشار خون شود.
راه حل
در بسیاری موارد افراد دیابتی ممکن است دچار فشار خون بالا هم بشوند و برای کنترل آن نیاز به مصرف دارو داشته باشند. البته پزشک سعی میکند یک داروی بدون تداخل با لیناگلیپتین انتخاب کند اما اگر به هر دلیل انتخاب داروی بدون تداخل امکان نداشته باشد باید با شروع مصرف این داروها فشارخون به طور مرتب کنترل شود و بر اساس آن و تحت نظر پزشک دوزی از داروی فشارخون انتخاب شود که باعث پایین آمدن بیش از حد فشارخون نشود.
سایر دارو های کاهنده قند خون مثل انسولین و گلیبوراید
در مصرف هم زمان، احتمال افت قند خون بیشتر میشود.
راه حل
در بیشتر موارد لازم است داروهای کاهنده قند خون به صورت همزمان مصرف شوند اما مصرف همزمان آنها باید حتما تحت نظر پزشک و با تعیین دوز دقیق برای هر کدام انجام بگیرد.
بعضی از داروهای اعصاب مثل فلوکستین و سرترالین
این داروها میتوانند باعث بیشتر شدن اثر لیناگلیپتین در بدن بشوند.
راه حل
در طول زندگی هر کسی ممکن است شرایطی پیش بیاید که لازم باشد برای مدتی داروی اعصاب مصرف کند. در یک فرد دیابتی مشکلاتی مثل اضطراب و افسردگی میتوانند حتی روی رعایت برنامه های مربوط به کنترل دیابت هم تاثیر بگذارند بنابراین اگر پزشک متخصص اعصاب مصرف این داروها را ضروری تشخیص بدهد حتما این مسئله را جدی بگیرید. فقط به او اطلاع بدهید که لیناگلیپتین مصرف میکنید تا یک داروی بدون تداخل انتخاب کند. اما اگر به هر دلیل این امکان وجود نداشته باشد میتوان تحت نظر پزشک متخصص غدد دوز لیناگلیپتین را اصلاح کرد تا هایپوگلایسمی پیش نیاید.
بعضی از داروهای ضد صرع مثل فنیتویین، کاربامازپین و فنوباربیتال
این داروها باعث کم شدن مقدار لیناگلیپتین در خون و در نتیجه بالا رفتن قند خون میشوند.
راه حل
مصرف مرتب داروهای ضد صرع و تنظیم دوز آنها بسیار مهم هستند و بیتوجهی به این نکات میتواند برای سلامتی این افراد خطرآفرین باشد و حتی خطرات جانی برای آنها ایجاد کند. در نتیجه نوع دارو و مقدار مصرف آنها باید دقیقا تحت نظر پزشک متخصص مغز و اعصاب تعیین شود و به راحتی قابل تغییر و جایگزینی نیست. بنابراین اگر برای یک فرد مبتلا به صرع لازم باشد که لیناگلیپتین مصرف کند، با بالا بردن دوز لیناگلیپتین تحت نظر پزشک متخصص غدد میتوان مشکل تداخل آنها را حل کرد.
داروهای ادرارآور مثل هیدروکلروتیازید
این داروها میتوانند باعث کم شدن اثر لیناگلیپتین شوند.
راه حل
تعداد زیادی از افراد دیابتی ممکن است به دلایل مختلف مثل بالا رفتن فشارخون نیاز داشته باشند که داروی مدر مصرف کنند . در این موارد باید بعد از شروع مصرف داروی مدر، فرد دیابتی با بیشتر کردن دفعات کنترل قند خون، تغییرات سطح قند خون را تحت نظر بگیرد تا اگر از محدوده مطلوب بالاتر رفت تحت نظر پزشک دوز لیناگلیپتین اصلاح شود.
مصرف هنگام بارداری
اطلاعات کافی درباره تاثیرلیناگلیپتین بر روی جنین انسان وجود ندارد به همین دلیل بهتر است این دارو در دوران بارداری مصرف نشود.در نتیجه اگر قصد بارداری دارید یا به تازگی باردار شدهاید حتما به پزشکتان اطلاع بدهید.
مصرف در شیردهی
مشخص نیست که این دارو در شیر ترشح میشود یا نه. به همین دلیل مصرف این دارو در دوران شیردهی توصیه نمیشود.
سوالات متداول
لیناگلیپتین معمولا به تنهایی باعث هایپوگلایسمی نمیشود اما اگر با سایر داروهای کاهندهی قند خون مثل انسولین و گلیکلازید به صورت همزمان مصرف شود ممکن است این عارضه پیش بیاید. با شروع مصرف لیناگلیپتین معمولا پزشک دوز سایر داروهای کاهنده قند خون را مجددا تنظیم میکند تا احتمال این عارضه به حداقل برسد.
دوز فراموش شده را به محض یاداوری مصرف کنید مگر اینکه تقریبا زمان مصرف دوز بعدی رسیده باشد. در این حالت دوز فراموش شده را کنار بگذارید ونوبت بعدی را در زمان خودش مصرف کنید. هیچوقت برای جبران قرص فراموش شده، مقدار داروی مصرفیاتان را دو برابر نکنید.
بلافاصله به نزدیکترین مراکز درمانی مراجعه کنید. اگر علائمی مثل درد شکمی، حالت تهوع یا استفراغ، سرگیجه و لرز ظاهر شدند فورا با اورژانس تماس بگیرید.
درمان دیابت باید برای همه عمر ادامه داشته باشد به همین دلیل شما احتمالا باید این دارو را برای مدت طولانی مصرف کنید. حتی ممکن است لازم باشد برای بقیه عمر به مصرف آن ادامه بدهید.
البته به ندرت در بعضی افراد ممکن است با گذشت زمان کارایی این دارو در کنترل قند خون پایین بیاید و پزشک تصمیم بگیرد لیناگلیپتین را با داروی دیگری تعویض کند.
بله لیناگلیپتین در دوزهای تجویز شده توسط پزشک برای استفاده طولانی مدت بیخطر است. بر اساس مطالعات انجام شده، مصرف طولانی مدت آن برای ماهها و حتی سالها هیچ نوع تاثیر منفی بر روی سلامتی نشان نمیدهد.
هیچوقت بدون مشورت با پزشک لیناگلیپتین را قطع نکنید چون باعث میشود دیابت شما بدتر شود و قند خون بالا برود.
خیر، مصرف این دارو تاثیر منفی بر روی کار کرد کلیهها ندارد. حتی در کسانی که کلیه آنها به خوبی کار نمیکند لازم نیست دوز لیناگلیپتین اصلاح شود.
لیناگلیپتین وقتی به تنهایی مصرف میشود معمولا باعث افت قند خون یا هایپوگلایسمی نمیشود به همین دلیل لازم نیست مصرف آن قبل از عمل جراحی قطع شود اما اگر به جز لیناگلیپتین داروی دیگری هم برای کنترل قند خون مصرف میکنید حتما با پزشکتان مشورت کنید.
مصرف همزمان الکل با لیناگلیپتین میتواند باعث بیشتر شدن اثر این دارو و افت شدید قند خون یا هایپوگلایسمی شود. به علاوه احتمال ایجاد عارضه پانکراتیت در کسانی که الکل مصرف میکنند بیشتر است.
اگرسطح قند خون ثابت باشد، مصرف لیناگلیپتین تاثیری بر روی رانندگی و دوچرخه سواری نمیگذارد، اما در بعضی موارد، به خصوص وقتی لیناگلیپتین همراه سایر داروهای دیابت مصرف میشود، مصرف آن باعث افت قند خون و پایین آمدن تمرکز میشود. اگر این عارضه پیش آمد رانندگی و دوچرخه سواری نکنید و ابتدا با مصرف مواد قندی مثل آبنبات یا آبمیوه سطح قند خون را بالا ببرید تا این عارضه رفع شود.
لیناگلیپتین تاثیری بر روی اثربخشی قرصهای ضد بارداری ندارد اما ممکن است لازم باشد با شروع مصرف این داروها دوز لیناگلیپتین توسط پزشک اصلاح شود چون این داروها ممکن است روی سطح قند خون تاثیر بگذارند.
خیر لیناگلیپتین باعث نازایی نمیشود. هیچ نوع شواهد علمی معتبری درباره کم شدن توانایی باروری با مصرف لیناگلیپتین در خانم ها و یا آقایان گزارش نشده است.
لیناگلیپتین معمولا تغییری در وزن ایجاد نمیکند.
پیشنهاد برای مطالعه بیشتر: بیشتر بخور اما وزن کم کن!
اطلاعات کمی درمورد مصرف همزمان لیناگلیپتین و داروهای گیاهی و مکملهای تغذیه ای وجود دارد. از طرفی بسیاری از گیاهان دارویی مثل جینسینگ و دارچین باعث افت قند خون میشوند و با عملکرد لیناگلیپتین تداخل میکنند. به همین دلیل حتما قبل از استفاده از هر نوع داروی گیاهی یا مکمل تغذیهای با پزشک یا داروساز مشورت کنید.