انسولین (Insulin)
نگارنده: دکتر مهسا هادیپور جهرمی
بازبینی نهایی: دکتر مژگان میر عبدالحق
انسولین در یک نگاه:
انسولین یک داروی تزریقی کاهنده قند خون است که برای کنترل قند خون در دیابت نوع یک و دیابت بارداری تجویز می‌شود. علاوه بر آن ممکن است به همراه داروهای کاهنده قند خون خوراکی در دیابت نوع دو هم مصرف شود.
انسولین ممکن است در بعضی موارد باعث افت قند خون یا هایپوگلایسمی شود که اگر شدید باشد بسیار خطرناک است. بنابراین علائم افت قند خون مثل لرزش، ضعف، احساس گرسنگی، تعریق، عدم تمرکز و تپش قلب را به خاطر داشته باشید و همیشه مقداری مواد قندی مثل حبه‌ی قند، آبنبات یا آب میوه همراه خود داشته باشید تا اگر این علائم ایجاد شدند بلافاصله آنها را مصرف کنید.
دقت کنید که این دارو باید به طور مرتب و هر روز استفاده شود و استفاده نامرتب و گاه به گاه باعث می‌شود که مصرف این دارو برای شما فایده‌ای نداشته باشد.
نحوه عملکرد دارو
به طور طبیعی هورمون انسولین در بدن از پانکراس آزاد می شود و قند خون را وارد سلولها می کند تا از آن برای تولید انرژی استفاده کنند. در افراد دیابتی یا پانکراس دیگر انسولین تولید نمی کند و یا بدن به انسولین تولید شده به خوبی پاسخ نمی دهد. فرآورده های دارای انسولین درست شبیه انسولین طبیعی عمل می کنند و باعث می شوند قند خون در افراد مبتلا به دیابت،بعد از غذا و در طول روز کنترل شود.
اشکال دارویی
انسولینهای موجود در بازار دارویی ایران را می‌توان در گروه‌های زیر دسته‌بندی کرد:
- انسولین با شروع اثر سریع (Rapid Acting)
- انسولین با اثر کوتاه (Short acting)
- انسولین با شروع اثر متوسط (intermediate-acting)
- انسولین با طول اثر بالا (long-acting)
- انسولین بسیار طولانی اثر
- انسولینهای از پیش مخلوط شده (Premixed)
انسولین با شروع اثر سریع (Rapid Acting)
- اثر آنها تقریبا ۱۵ دقیقه بعد از تزریق شروع می شود و این اثر در حدود ۳ تا ۵ ساعت در بدن باقی می ماند.
- انسولینهای آسپارت (Aspart) ، لیسپرو (Lispro) و گلولیزین (Glulisine) در این گروه قرار دارند.
- به دو شکل قلم آماده تزریق (Pen ) و کارتریج در دسترس هستند.
- به طور کلی برای استفاده از فرم کارتریج باید قلم چند بار مصرف داشته باشید و کارتریج را داخل آن بگذارید و تزریق کنید. بعد از تمام شدن داروی کارتریج می‌توانید یک کارتریج جدید داخل قلم بگذارید و استفاده کنید.
- هر دو شکل دارای ۳ میلی لیتر دارو هستند که هر میلی لیتر دارای ۱۰۰ واحد انسولین است.
برندهایی که از این دسته در بازار دارویی ایران هستند:
انسولین با اثر کوتاه (Short acting)
- تقریبا نیم ساعت طول می کشد تا اثر آنها شروع شود و تاثیر آنها حدودا ۴ تا ۱۲ ساعت در بدن باقی می ماند.
- انسولین رگولار (Regular) در این گروه قرار دارد.
- به دو شکل ویال و کارتریج در دسترس هستند.
- شکل ویال، ۱۰ میلی لیتر حجم دارد که هر میلی لیتر آن دارای ۱۰۰ واحد انسولین است.
- شکل کارتریج، ۳ میلی لیتر حجم دارد که هر میلی لیتر آن دارای ۱۰۰ واحد انسولین است.
- شکل کارتریج را با کمک قلم چند بار مصرف می‌توان استفاده کرد.
برندهایی که از این دسته در بازار دارویی ایران هستند:
انسولین با شروع اثر متوسط (intermediate-acting)
- اثر آنها تقریبا ۱ تا ۲ ساعت بعد از تزریق شروع می شود و این اثر در حدود ۱۴ تا ۲۴ ساعت در بدن باقی می ماند.
- انسولین ان پی اچ (NPH) یا همان انسولین ایزوفان (Isophane) در این گروه قرار دارد.
- به دو شکل ویال و کارتریج در دسترس هستند.
- شکل ویال، ۱۰ میلی لیتر حجم دارد که هر میلی لیتر آن دارای ۱۰۰ واحد انسولین است.
- شکل کارتریج، ۳ میلی لیتر حجم دارد که هر میلی لیتر آن دارای ۱۰۰ واحد انسولین است.
- شکل کارتریج را با کمک قلم چند بار مصرف می‌توان استفاده کرد.
برندهایی که از این دسته در بازار دارویی ایران هستند:
انسولین با طول اثر بالا (long-acting)
- اثر آنها تقریبا ۳ تا ۴ ساعت بعد از تزریق شروع می شود و این اثربیشتر از ۲۴ ساعت در بدن باقی می‌ماند.
- انسولین گلارژین (Glargine) و دتمیر (Detemir) در این گروه قرار دارند.
- به دو شکل قلم آماده تزریق (Pen ) و کارتریج در دسترس هستند.
- هر دو شکل دارای ۳ میلی لیتر دارو هستند که هر میلی لیتر دارای ۱۰۰ واحد انسولین است.
برندهایی که از این دسته در بازار دارویی ایران هستند:
انسولین بسیار طولانی اثر
- اثر آن تقریبا ۶ ساعت بعد از تزریق شروع می شود و این اثرحدود ۳۶ ساعت در بدن باقی می ماند.
- انسولین گلارژین ۳۰۰ واحدی (Glargine- 300U) در این گروه قرار دارد.
- این نوع انسولین به شکل قلم آماده تزریق (pen ) در دسترس است.
- این قلم آماده تزریق ۱.۵ میلی لیتر حجم دارد و هر میلی لیتر آن ۳۰۰ واحد انسولین دارد.
برندهایی که از این دسته در بازار دارویی ایران هستند:
انسولینهای از پیش مخلوط شده (Premixed)
- مخلوط انسولین کوتاه اثر با انسولین دارای شروع اثر متوسط هستند.
- اثر آنها تقریبا نیم ساعت بعد از تزریق شروع شده و حدود ۲۴ ساعت در بدن باقی می ماند.
- این نوع انسولین برای کسانی که ضعف بینایی دارند و یا به هر دلیل دیگری کشیدن انسولین از دو ویال برایشان مشکل است،گزینه مناسبی است.
- انسولینهای ۳۰/۷۰ شامل انسولین بی فازیک ایزوفان و سوسپانسیون انسولین آسپارت، انسولین بی فازیک لیسپرو ۵۰/۵۰ و ۷۵/۲۵ (Biphasic Lispro 50/50, 25/75) در این گروه قرار دارند.
- به شکل ویال ، کارتریج و قلم آماده تزریق در دسترس هستند.
- شکل ویال، ۱۰ میلی لیتر حجم دارد که هر میلی لیتر آن دارای ۱۰۰ واحد انسولین است.
- شکل کارتریج، ۳ میلی لیتر حجم دارد که هر میلی لیتر آن دارای ۱۰۰ واحد انسولین است.
- شکل قلم آماده تزریق، ۳ میلی لیتر حجم دارد که هر میلی لیتر آن دارای ۱۰۰ واحد انسولین است.
برندهایی که از این دسته در بازار دارویی ایران هستند:
موارد و میزان مصرف
دیابت نوع یک :
- برای اینکه بیشترین شباهت به حالت طبیعی ترشح انسولین در بدن ایجاد شود برنامه تزریق انسولین معمولا شامل یک فرآورده با شروع اثر سریع یا فرآورده با اثر کوتاه است که بالا رفتن قند خون بعد از مصرف غذا را کنترل می کند. به علاوه یک انسولین با شروع اثر متوسط یا طولانی اثر هم در برنامه گنجانده می شود تا قند خون را در طول روز ثابت نگه دارد.
- دوز انسولین برای هر فرد باید به طور اختصاصی تعیین شود. مقدار قند خون، وزن بدن، مقدار و نوع غذای مصرفی در طول روز و مقدار فعالیت بدنی بر روی دوز مناسب تاثیر می گذارند.
- مشخص شدن دوز مناسب نیاز به زمان دارد . در این فاصله زمانی باید چند بار در روز قند خون خود را کنترل کنید و با پزشک خود در تماس باشید تا به تدریج برنامه و دوز مناسب برای شما مشخص شود.
دیابت نوع دو :
- در بیمارانی که قند خون با تغییر رژیم غذایی، ورزش و مصرف داروهای کاهنده قند خون خوراکی، به اندازه کافی کنترل نمی شود ممکن است انسولین هم به برنامه درمانی اضافه شود.
- در ابتدا معمولا یک انسولین طولانی اثرتجویز می شود تا در طول روز قند خون را ثابت نگه دارد. اگر باز هم قند خون به اندازه کافی پایین نیاید پزشک معمولا یک انسولین با اثر کوتاه هم به برنامه درمانی اضافه می کند که برحسب پاسخ دهی بدن بیمار ممکن است لازم باشد این نوع انسولین قبل از بزرگترین وعده غذایی (مثلا ناهار) و یا حتی قبل از هر وعده غذایی مصرف شود.
- دوز مناسب باید به طور اختصاصی برای هر فرد تعیین شود و فاکتورهایی مثل وزن و مقدار قند خون فرد در تعیین دوز تاثیر می گذارند.
دیابت بارداری:
- در خانمهای بارداری که تغییر رژیم غذایی و ورزش به تنهایی برای کنترل قند خون کافی نیست، انسولین هم ممکن است به برنامه درمانی آنها اضافه شود.
- دوز مناسب باید به طور اختصاصی برای هر فرد تعیین شود و فاکتورهایی مثل وزن و مقدار قند خون فرد در تعیین دوز تاثیر می گذارند.
- انسولین تجویز شده معمولا ترکیبی از انسولین با اثر متوسط و انسولین کوتاه اثر هستند و بیماران ممکن است ۱ تا حتی ۶ تزریق در روز از این فرآورده‌ها نیاز داشته باشند.
- با گذشت زمان و تغییر بعضی از عوامل (مثل تغییر وزن، تغییر رژیم غذایی یا مقدار فعالیت بدنی) ممکن است دوز انسولین مجددا نیاز به تنظیم داشته باشد. در بعضی موارد هم با گذشت زمان پاسخ دهی بدن به این دارو کم می‌شود و لازم است پزشک نوع فرآورده را تعویض کند یا داروی دیگری را هم به داروهای قبلی اضافه کند. بنابراین یک فرد دیابتی باید همیشه تحت نظر پزشک باشد.
- انتخاب دارو و یا دوز مناسب کار پیچیده‌ای است و پزشک برای این کار نکات مختلفی مانند نوع و وضعیت بیماری و سایر داروهایی که بیمار مصرف می‌کند را در نظر می‌گیرد. بنابراین همیشه دارو را دقیقا همانطور که پزشکتان دستور داده است مصرف کنید و هیچ وقت خوددرمانی نکنید.
نحوه مصرف
انسولین با شروع اثر سریع:
- این فرآورده ها شفاف و بی رنگ هستند. اگر حاوی ذره یا کریستال بودند آنها را مصرف نکنید.
- این نوع انسولین را باید به فاصله کمی قبل از غذا (حداکثر یک ربع قبل از غذا) مصرف کرد. البته در صورت لزوم می توان آنها را حداکثر تا ۲۰ دقیقه بعد از غذا هم مصرف کرد.
- قبل از تزریق، انسولین باید به دمای اتاق رسیده باشد بنابراین از تزریق انسولین سرد خودداری کنید.
- این نوع انسولین باید به صورت زیر جلدی تزریق شود.
انسولین با اثر کوتاه:
- این فرآورده ها شفاف و بی رنگ هستند. اگر حاوی ذره یا کریستال بودند آنها را مصرف نکنید.
- این نوع انسولین باید نیم ساعت قبل از غذا مصرف شود.
- قبل از تزریق، انسولین باید به دمای اتاق رسیده باشد بنابراین از تزریق انسولین سرد خودداری کنید.
- این نوع انسولین باید به صورت زیر جلدی تزریق شود. البته در بعضی شرایط و در بیمارستان به صورت وریدی هم تزریق می‌شود.
انسولین با شروع اثر متوسط:
- این نوع انسولین کدر و شیری رنگ است اما در عین حال باید یکنواخت باشد و ذرات معلق یا کریستال نداشته باشد.
- معمولا روزی ۱ تا ۲ بار مصرف می‌شود.
- قبل از تزریق، انسولین باید به دمای اتاق رسیده باشد بنابراین از تزریق انسولین سرد خودداری کنید.
- قبل از مصرف، ظرف حاوی دارو را ۱۰ بار بین دوکف دست بغلطانید تا یکنواخت شود.
- این نوع انسولین باید به صورت زیر جلدی تزریق شود.
انسولین با طول اثر بالا:
- این فرآورده ها شفاف و بی رنگ هستند. اگر حاوی ذره یا کریستال بودند آنها را مصرف نکنید.
- معمولا روزی ۱ تا ۲ بار مصرف می‌شود.
- قبل از تزریق، انسولین باید به دمای اتاق رسیده باشد بنابراین از تزریق انسولین سرد خودداری کنید.
- این نوع انسولین باید به صورت زیر جلدی تزریق شود.
انسولین بسیار طولانی اثر:
- شفاف و بی رنگ است.
- روزی یک بار و در هر ساعتی از روز می‌توان آن را مصرف کرد. اما بهتر است همیشه در یک ساعت مشخص از روز مصرف شود.
- قبل از تزریق، انسولین باید به دمای اتاق رسیده باشد بنابراین از تزریق انسولین سرد خودداری کنید.
- این انسولین باید به صورت زیر جلدی تزریق شود.
انسولینهای از پیش مخلوط شده:
- این فرآورده‌ها باید قبل از مصرف به خوبی مخلوط شده و یکنواخت شوند بنابراین قبل از تزریق ظرف دارو باید ۱۰ بار بین دوکف دست غلطانده شود.
- بعد از مخلوط شدن شیری رنگ و کدر هستند.
- روزی یک، دو و یا حتی سه بار در روز مصرف می‌شوند.
- قبل از تزریق، انسولین باید به دمای اتاق رسیده باشد بنابراین از تزریق انسولین سرد خودداری کنید.
- این نوع انسولین باید به صورت زیر جلدی تزریق شود.
عوارض جانبی
مثل همه داروها، مصرف انسولین می تواند عوارض جانبی ایجاد کند اما بسیاری از مصرف کنندگان هیچ عارضه ای را تجربه نمی کنند یا فقط دچار عوارض جزئی می شوند. عوارض جانبی معمولا به مرور زمان که بدن به دارو عادت می کند بهتر می شوند.
عوارض جانبی شایع
این عوارض معمولا در بیشتر از یک نفر از هر صد نفر ایجاد می شود. اما معمولا ملایم و کوتاه مدت هستند.
تذکر: اگر این عوارض بیشتر از چند روز طول کشید حتما با پزشک مشورت کنید.
افت قند خون (هایپوگلایسمی)
راه حل
- هیچ کدام ازوعده های غذایی را حذف نکنید و یا وعده های غذایی را با تاخیر مصرف نکنید.
- علامتهای افت قند خون را خوب یاد بگیرید و همیشه مقداری مواد قندی مثل حبه ی قند، آبنبات یا آب میوه همراه داشته باشید و درصورتی که این علائم ایجاد شدند بلافاصله آنها را مصرف کنید.
افزایش وزن
راه حل
- سعی کنید برنامه غذایی‌اتان شامل مواد غذایی سالم و مغذی باشد.
- حجم وعده های غذایی را زیر نظر پزشک کوچکتر کنید.
- کالری مواد غذایی را حساب کنید تا بیشتر از نیاز غذا مصرف نکنید.
- تحت نظر پزشک به طور منظم ورزش کنید اما حواستان به افت قند خون در اثر ورزش هم باشد و قبل و بعد از ورزش قند خون‌اتان را کنترل کنید.
- اگر با وجود همه اینها وزنتان به طور قابل توجهی بالا رفته است حتما با پزشکتان مشورت کنید.
تغییر در بافت چربی محل تزریق
تزریق مكرر انسولين در یک نقطه از بدن ممکن است باعث تغييراتي در بافت چربي موضعي به شکل به وجود آمدن توده‌های برجسته (لیپوهایپرتروفی) یا مناطق گود رفته (لیپوآتروفی) بر روی پوست و در نتیجه، اختلال در جذب انسولین شود.
راه حل
- براي جلوگيري از اين عارضه محل تزریق را به طور مرتب تغییر بدهید.
احساس سوزش در هنگام یا بلافاصله بعد از تزریق
راه حل
- این عارضه بیشتر با انسولین های طولانی اثر دیده می شود. استفاده از کمپرس سرد قبل از تزریق انسولین به کم شدن این عارضه کمک می کند.
- سایر انواع انسولین معمولا اگر اشتباها به جای بافت چربی داخل عضله تزریق شوند و یا در صورتی که از یک منطقه بیش از اندازه برای تزریق استفاده شود این عارضه را ایجاد می کنند. بنابراین در انتخاب محل تزریق دقت کنید و ناحیه تزریق را به طور مرتب تغییر بدهید.
واکنشهای محل تزریق مثل قرمزی و خارش
این عوارض گذرا هستند و در ابتدای درمان با انسولین دیده می‌شوند و معمولا در عرض چند روز تا چند هفته رفع می‌شوند.
راه حل
- اگر این عوارض رفع نشدند و یا هر روز شدیدتر و وسیع‌تر می‌شوند حتما پزشکتان را مطلع کنید.
عوارض جانبی مهم
این عوارض به ندرت پیش می آیند اما به هر حال بعضی از مصرف کنندگان این دارو دچار این عوارض جدی و مهم می شوند به همین دلیل لازم است با نشانه های این عوارض آشنا باشید.
آنافیلاکسی
علائم
ایجاد کهیر پوستی، تاول، قرمزی پوست، خس خس سینه، احساس گرفتگی در قفسه سینه، مشکل در تنفس یا صحبت کردن، تورم دهان، صورت، لبها، زبان وگلو از علائم اصلی آنافیلاکسی هستند.
راه حل
- بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
کم شدن پتاسیم خون یا هایپوکالمی
علائم
گرفتگی عضلات، ضعف و ضربان غیرعادی قلب می‌توانند از نشانه‌های کم شدن پتاسیم خون (هایپوکالمی) باشند.
راه حل
- بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
نمودار اثربخشی و عوارض شایع
چند ساعت اول
چند روز اول
چند هفته اول
چند ماه اول
اثر بخشی
عوارض جانبی
خطرات و هشدارها
نکات زیر مواردی هستند که پزشک شما باید از آنها مطلع باشد.
بعضی از آنها نکاتی هستند که باید قبل از شروع درمان با انسولین پزشکتان را در جریان بگذارید.
بعضی هم مواردی هستند که بعد از شروع درمان با این دارو اگر پیش آمدند باید پزشکتان را مطلع کنید .
قبل از شروع درمان
سابقه حساسیت به انسولین یا هر نوع داروی دیگر در گذشته
در صورتی که قبلا با تزریق انسولین دچار علایم حساسیت مثل کهیر یا قرمزی پوست شده اید حتما به پزشکتان اطلاع بدهید. در این شرایط مصرف مجدد این دارو می‌تواند باعث ایجاد حساسیت شدید و خطرناک شود.
در بعضی موارد بیمارانی که به داروهای دیگر حساسیت داشته‌اند به انسولین هم حساسیت نشان می‌دهند بنابراین اگر درگذشته به هر نوع داروی دیگری حساسیت داشته‌اید پزشکتان را در جریان بگذارید.
مشکلات کلیوی یا کبدی
مصرف این دارو در بیمارانی که مشکلات کبدی یا کلیوی دارند باید با احتیاط و تحت نظر دقیق پزشک انجام بگیرد چون امکان دارد در این افراد انسولین به خوبی از بدن دفع نشود و باعث افت شدید قند خون شود. بنابراین اگر کبد یا کلیه شما خوب کار نمی‌کند حتما به پزشکتان اطلاع بدهید.
پایین بودن پتاسیم خون
اگر به هر دلیل پتاسیم خون شما پایین است حتما به پزشکتان اطلاع بدهید. انسولین در بعضی موارد باعث افت پتاسیم خون می‌شود و اگر از قبل پتاسیم خون پایین باشد این عارضه ممکن است تشدید شود و عوارض خطرناک قلبی ایجاد کند.
بعد از شروع درمان
هر نوع وضعیت ناخوشی مثل تب، عفونت، اسهال، استفراغ یا حتی آسیب‌دیدگی جسمی
این شرایط باعث بالا رفتن قند خون می‌شوند در نتیجه ممکن است لازم باشد دوز انسولین مصرفی شما اصلاح شود. اگر هرکدام از این شرایط برای شما پیش آمد پزشکتان را در جریان بگذارید.
تداخلات دارویی
داروهایی که با انسولین تداخل دارند به سه دسته تقسیم می‌شوند:
داروهایی که باعث بیشتر شدن اثر انسولین در بدن می شوند و خطر افت قند خون (هایپوگلایسمی) را بالا می برند:
- بعضی از داروهای مربوط به کنترل فشار خون بالا مثل انالاپریل و کاپتوپریل
- بعضی از داروهای پایین آورنده چربی خون مثل فنوفیبرات و جم فیبروزیل
- بعضی از داروهای اعصاب مثل فلوکستین
- دسته داروی سالسیلات‌ها مثل آسپرین
- بعضی از آنتی بیوتیک‌ها مثل کوتریموکسازول و اوفلوکساسین
داروهایی که باعث کم شدن اثر انسولین در بدن می‌شوند و خطر بالا رفتن قند خون (هایپرگلایسمی) را بیشتر می‌کنند:
- کورتون‌ها مثل پردنیزولون و دگزامتازون
- داروهای ادارآور مثل هیدروکلرتیازید
- بعضی از داروهای اعصاب مثل کلرپرومازین، فلوفنازین، کلوزاپین و الانزاپین
- داروهای هورمونی حاوی استروژن، پروژسترون یا تستسترون
- داروهای مربوط به تیروئید مثل لووتیروکسین
داروهایی که در بعضی افراد باعث کم شدن اثر انسولین و در بعضی افراد باعث بیشتر شدن اثر انسولین در بدن می‌شوند:
- لیتیم
- دسته داروی بتا بلاکرها مثل پروپرانولول، متوپرولول
راه حل:
- اینکه این داروها با انسولین تداخل دارند به این معنی نیست که نباید هم زمان با انسولین مصرف شوند. پزشک شما باید مطلع باشد که این داروها را هم زمان مصرف می‌کنید. دفعات کنترل قند خون باید بیشتر شود و در نهایت اگر لازم شد دوز انسولین اصلاح شود.
- مصرف بتابلاکرها ممکن است باعث شود که بیماران متوجه علائم افت قند خون مثل افزایش تعداد ضربان قلب نشوند بنابراین اگر بتا بلاکر مصرف می‌کنید سایر علائم یعنی احساس گرسنگی، لرزش، عرق کردن و گیجی را به عنوان علایم افت قند خون در خاطر داشته باشید و روی بالا رفتن ضربان قلب به عنوان نشانه افت قند خون حساب نکنید. به علاوه قند خون باید به طور مرتب کنترل شود به خصوص بعد از ورزش، قبل از رانندگی و کار با ماشین آلات چون در این شرایط احتمال افت قند خون بیشتر است و یا افت قند خون می‌توانند خطرات جدی ایجاد کند.
مصرف هنگام بارداری
این دارو از نظر مصرف در دوران بارداری در گروه B قرار دارد.
در صورتی که تصمیم به بارداری دارید یا به تازگی باردار شده‌اید پزشکتان را در جریان بگذارید چون در این شرایط ممکن است دوز انسولین شما نیاز به اصلاح داشته باشد.
مصرف در شیردهی
مصرف انسولین در شیردهی با تجویز پزشک بلامانع است. در صورتیکه تصمیم به شیردهی دارید به پزشکتان اطلاع بدهید چون در این شرایط ممکن است دوز انسولین شما نیاز به اصلاح داشته باشد.
سوالات متداول
بیماران مبتلا به دیابت نوع یک بایستی تا اخر عمر انسولین مصرف کنند چون درمان دیابت باید برای همه عمر ادامه داشته باشد. بنابراین مصرف دارو را ادامه بدهید مگر اینکه پزشکتان لازم بداند که آن را متوقف کنید.
.
بله مصرف انسولین با دوزهای تجویز شده توسط پزشک برای استفاده طولانی مدت بی خطر است.
هیچ وقت بدون مشورت با پزشکتان انسولین را قطع نکنید چون اگر به صورت ناگهانی آن را قطع کنید دیابت شما بدتر می‌شود و قند خون بالا می‌رود.
انسولین ممکن است باعث شود شما بیشتر گرسنه شوید به همین دلیل شاید ثابت نگه داشتن وزن برایتان چندان آسان نباشد. برای رفع این مشکل سعی کنید بدون اضافه کردن حجم وعده‌های غذایی، از مواد غذایی سالم استفاده کنید. به علاوه، داشتن فعالیت‌های فیزیکی منظم تحت نظر پزشک به ثابت نگه داشتن وزن کمک می‌کند.
باید صد در صد مطمئن باشید که یک دوز را فراموش کرده‌اید چون تزریق دوز اضافه انسولین می‌تواند قند خون را در حد خطرناکی پایین بیاورد. وقتی مطمین شدید یک دوز را فراموش کرده اید:
در انسولینهای کوتاه اثر:
انسولینهای با شروع اثر سریع و انسولینهای با اثر کوتاه را می‌توان ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل و یا بعد از غذا استفاده کرد. اگر مدت کوتاهی بعد از این زمان متوجه شدید که تزریق انسولین را فراموش کرده‌اید بلافاصله آن را مصرف کنید اما اگر بیشتر از یک ساعت از این زمان گذشته بود بهتر است قند خونتان را کنترل کنید و با پزشک تماس بگیرید و مطابق دستور پزشک عمل کنید.
در انسولینهای با شروع اثر متوسط یا از پیش مخلوط شده:
نوع انسولین و نوع ترکیب آن (۳۰/۷۰ یا ۵۰/۵۰ ) در تصمیم گیری تاثیر می‌گذارد. موارد زیر توصیه‌های کلی هستند:
اگر در عرض یک و نیم تا دو ساعت متوجه شدید که تزریق انسولین را فراموش کرده‌اید مطابق معمول دوز خود را تزریق کنید.
اگر بعد از دو ساعت متوجه شدید که تزریق انسولین را فراموش کرده‌اید ممکن است بخواهید که دوز فراموش شده را بلافاصله تزریق کنید اما در نظر داشته باشید که در این صورت سطح انسولین بدن شما در زمان دوز بعدی بالاتر از همیشه خواهد بود که احتمال افت قند خون ( هایپوگلایسمی) را بالا می‌برد.
بهتر است به جای تزریق دوز انسولین، علائم بالا رفتن قند خون ( مثل پرنوشی، پر اداری، گیجی) را در نظر داشته باشید و مقدار قند خون خود را تا زمان دوز بعدی با دفعات بیشتر از همیشه کنترل کنید. اگر سطح قند خون خیلی بالا رفته بود یا علائم بالا رفتن قند خون ظاهر شدند با پزشک تماس بگیرید در غیر این صورت می‌توانید دوز بعدی را مطابق معمول تزریق کنید.
انسولینهای طولانی اثر یا بسیار طولانی اثر:
به محض یادآوری دوز فراموش شده را تزریق کنید اما توجه داشته باشید که تا زمان دوز بعدی باید حداقل ۸ تا ۱۰ ساعت باقی مانده باشد. اگر زمان باقی مانده کمتر بود، دوز فراموش شده را کنار بگذارید و دوز بعدی را در زمان خودش تزریق کنید.
دوز کمتر انسولین ممکن است باعث بالا رفتن قند خون شما شود. اگر متوجه شدید که مقدار کمی انسولین تزریق کرده‌اید، مجددا انسولین تزریق نکنید و دوز بعدی انسولین را در وقت مشخص خودش تزریق کنید.
قند خون خود را در طول ۲۴ ساعت بعدی به دفعات بیشتری کنترل کنید و تغییرات آن را زیر نظر داشته باشید. اگر قند خون بیش از حد بالا رفت با پزشک تماس بگیرید.
اگر به اشتباه دوز زیادی از انسولین تزریق کردید، بلافاصله به مراکز درمانی مراجعه کنید چون ممکن است باعث افت شدید و خطرناک قند خون شود. اگر علایم افت قند خون (هایپوگلایسمی) ظاهر شدند تا رسیدن به مراکز درمانی دستورالعمل درمان هایپوگلایسمی را اجرا کنید.
الکل تا ۲۴ ساعت بعد از مصرف می‌تواند باعث بیشتر شدن اثر انسولین و افت شدید قند خون (هایپوگلایسمی) شود.
اگرسطح قند خون شما ثابت باشد مصرف انسولین تاثیری بر روی رانندگی و دوچرخه سواری نمی‌گذارد، اما در بعضی موارد مصرف انسولین باعث افت قند خون و کاهش تمرکز می‌شود که در این حالت رانندگی و دوچرخه سواری خطرناک خواهد بود. اگر علایم افت قند خون (هایپوگلایسمی) در شما ظاهر شد رانندگی یا دوچرخه سواری نکنید و دستورالعمل رانندگی ایمن با مصرف انسولین را اجرا کنید.
.
انسولین تاثیری بر روی اثربخشی قرصهای ضد بارداری ندارد اما ممکن است لازم باشد با شروع مصرف این داروها دوز انسولین توسط پزشک اصلاح شود چون قرصهای ضدبارداری ممکن است باعث بالا رفتن قند خون شوند.
بهتر است هیچ نوع داروی بدون نسخه، فراورده گیاهی و یا مکمل تغذیه‌ای را بدون مشورت با پزشک شروع نکنید چون بسیاری از این فراورده‌ها می‌توانند روی سطح قند خون تاثیر بگذارند و باعث تداخل در اثر انسولین شوند.
سیگار کشیدن جریان خون را کم می‌کند و باعث می‌شود جذب انسولین کم شود. بهتر است در طول مصرف انسولین استفاده از دخانیات را محدود کنید. اگر سیگار می‌کشید قند خون خود را به طور مرتب کنترل کنید.
ویال و قلم‌های انسولین استفاده نشده تا قبل از شروع مصرف باید در یخچال نگهداری شوند. به محض اینکه شروع به استفاده از آنها کردید دیگر دمای یخچال برای آنها لازم نیست ومی‌توانید آنها را در دمای اتاق و در یک بخش خشک و خنک خانه و به دور از نور خورشید نگهداری کنید. این فراورده‌ها بعد از باز شدن تا یک ماه در دمای اتاق پایدار هستند اما اگر بعد از یک ماه به طور کامل مصرف نشده بودند باید باقیمانده آن را دور بریزید.
سرعت جذب انسولین به داخل خون به محل تزریق بستگی دارد. مثلا اگر اطراف شکم تزریق شود سریع تر جذب می‌شود. سرعت جذب در ران‌ها کمتر از شکم است وکمترین سرعت جذب زمانی است که انسولین اطراف باسن تزریق شود.
به علاوه سرعت جذب انسولین وقتی که ورزش می‌کنید یا دمای پوست بدنتان بالامی رود (مثلا بعد از حمام آب داغ یا در هوای گرم) ،بیشتر می‌شود بنابراین بهتر است تا نیم ساعت بعد از تزریق انسولین حمام آب داغ نگیرید و ورزش نکنید.
سرماخوردگی، تب، لرز و عفونت باعث می‌شود قند خون بالا برود و بدن در خطر کم آبی قرار بگیرد. ممکن است لازم باشد الگوی غذا خوردن خود را اصلاح کنید یا مقدار انسولین بیشتری برای کنترل قند خون تزریق کنید. برای اطلاعات بیشتر به دستورالعمل دیابت و دوران بیماری مراجعه کنید.
هر نوع فعالیت بدنی احتمال افت قند خون (هایپوگلایسمی) را بالا می‌برد. بنابراین ورزش باید مطابق برنامه و تحت نظر پزشک انجام شود. برای اطلاعات بیشتر به دستورالعمل ورزش و دیابت مراجعه کنید.