افراد دیابتی در زمان بیماری چه باید بکنند؟
مقدمه
با وجود همه چالشهایی که کنترل قند خون در برنامه روزانه افراد دیابتی ایجاد میکند اما در مجموع بعد از مدتی این افراد یاد میگیرند که چطور قند خونشان را در شرایط عادی به خوبی کنترل کنند و مدیریت قند خون برای آنها به صورت یک برنامه روتین و مشخص در میآید. اما پیش آمدن بیماریهایی مثل سرماخوردگی، عفونت، اسهال یا استفراغ میتواند مثل یک جریان مخالف، شرایط را تغییر بدهد و مسیر را با ناهمواریهای بیشتری رو به رو کند و شرایط غیرمنتظرهای ایجاد کند که نیاز به راهکارهای جدید دارد.
اگر شما یا یکی از نزدیکانتان به دیابت مبتلا هستید، خوب است بدانید که با همه این تفاسیر، جای نگرانی وجود ندارد چون این مقاله نکات مهمی را که لازم است در دوران بیماری به آنها توجه کنید برای شما توضیح میدهد ضمن اینکه راهکارهای لازم برای غلبه کردن به این شرایط را هم به شما نشان میدهد.
اما اگر به طور کلی مایل هستید درباره دیابت اطلاعات داشته باشید میتوانید به مقاله دیابت چیست، همه چیز درباره بیماری دیابت مراجعه کنید.
چرا در زمان بیماری کنترل قند خون مشکلتر میشود؟
شرایط بیماری به دلایل مختلفی میتواند باعث شود که کنترل قند خون برای افراد دیابتی با چالش بیشتری همراه باشد . در ادامه مهمترین دلایل این مسئله را برایتان توضیح میدهیم:
- ترشح هورمونهای استرس
در زمان بیماری بدن در شرایط استرس قرار میگیرد و هورمونهایی مثل کورتیزول آزاد میکند تا بتواند وضعیت بیماری را مدیریت کند. این هورمونها باعث میشوند تا کبد گلوکز بیشتری وارد جریان خون کند که همین مسئله میتواند باعث بالا رفتن قند خون شود.
- تغییر اشتها و برنامه غذایی
شرایط بیماری معمولا روی اشتها تاثیر میگذارد و رعایت برنامه غذایی همیشگی را با اختلال مواجه میکند. نداشتن میل به غذا، تهوع یا حتی بالا آوردن غذای خورده شده میتواند باعث کم شدن کالری مصرفی در طی روز شود که همین مسئله مستقیما روی سطح قند خون تاثیر میگذارد.
- کم آبی بدن
بعضی از بیماریها به دلیل ایجاد تب و تعریق، اسهال و یا استفراغ باعث از دست رفتن آب بدن میشوند که همین مسئله غلظت گلوکز در خون را بالا میبرد و ثابت نگه داشتن سطح قند خون را سخت میکند.
- کم شدن فعالیت بدنی
در زمان بیماری، افراد ممکن است نیاز به استراحت بیسشتری داشته باشند و نتوانند مثل قبل فعالیت بدنی داشته باشند. همین مسئله روی حساسیت به انسولین و توانایی بدن برای مصرف گلوکز تاثیر میگذارد و مدیریت قند خون را با چالش مواجه میکند.
راهکارهای کنترل قند خون در زمان بیماری
با توجه به مواردی که در بالا توضیح داده شد، مشخص است که در زمان بیماری ، کنترل قند خون به مداخلات جدید و بیشتری نیاز دارد و باید حتما برای این دوران ، برنامه و راهبردهای مناسبی وجود داشته باشد تا قند خون در این زمان هم تحت کنترل قرار بگیرد.
در ادامه توصیههای لازم برای کنترل بهتر قند خون در زمان بیماری در افراد دیابتی آورده شدهاند:
- قند خونتان را در فواصل کوتاهتری کنترل کنید.
وقتی در زمان بیماری قند خون در فواصل کوتاهتری کنترل شود، هر نوع تغییر در سطح قند خون خیلی سریع مشخص میشود و میتوان قبل از اینکه این تغییر مشکلساز شود برای مدیریت آن چاره اندیشی کرد. به همین دلیل توصیه میشود که در زمان بیماری هر 4 ساعت یکبار، حتی در شبها، قند خونتان را کنترل کنید و آن را در یک دفترچه یادداشت کنید تا متوجه روال تغییر قند خونتان باشید. انجمن دیابت آمریکا توصیه میکند که اگر در زمان بیماری، قند خون از 240 میلیگرم در دسیلیتر بالاتر برود کتون خون یا ادرار هم باید هر 4 تا 6 ساعت یکبار کنترل شود. به علاوه، اگر فرد دیابتی استفراغ میکند، بدون توجه به سطح قندخون، کتون ادرار یا خون باید با همین فواصل کنترل شود.
- به اندازه کافی مایعات مصرف کنید
برای یک فرد دیابتی، جلوگیری از کم آب شدن بدن بسیار مهم است. اما همانطور که توضیح دادیم، این مسئله در زمان بیماری اهمیت بیشتری پیدا میکند چون کم آبی بدن میتواند باعث بالا رفتن بیشتر قند خون بشود. بنابراین در زمان بیماری مقدار بیشتری نوشیدنی های بدون کافئین و آب بنوشید تا دچار کم آبی نشوید. بهتر است در زمان بیداری، هریک ساعت ۱ لیوان (۲۵۰ میلی لیتر) مایعات مصرف کنید. مثالهای نوشیدنیهای بدون کافئین را میتوانید در جدول زیر ببینید:
- در صورت لزوم دوز داروهای دیابتاتان را تعدیل کنید.
با توجه به اینکه در زمان بیماری ممکن است قند خون بالا برود و یا بالعکس، افت کند، حتما در زمان بیماری با پزشک در خصوص مصرف داروهایتان مشورت کنید.
به طور معمول و به جز چند استثنا، مصرف داروهای خوراکی دیابت باید ادامه پیدا کنند مگر اینکه پزشک صلاح بداند که مصرف آنها متوقف شوند. مصرف انسولین هم باید ادامه پیدا کند اما ممکن است لازم باشد دوز آن بر اساس سطح قند خون، بیشتر یاکمتر شود.
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره داروی انسولین
- سعی کنید برنامه غذاییاتان را مثل قبل ادامه بدهید.
در زمان بیماری ممکن است اشتهای کافی برای مصرف مواد غذایی وجود نداشته باشد اما برای کنترل قند خون، رعایت برنامه غذایی تعیین شده روزانه بسیار اهمیت دارد. حذف بعضی از وعدههای غذایی یا کمخوری میتواند باعث افت قند خون شود.
اگر اشتها ندارید سعی کنید حجم وعدههای غذایی را کم و تعداد آنها را بیشتر کنید و در عین حال از مواد غذاییای مثل سوپ، عصاره گوشت یا بیسکویت که مصرف آنها راحتتر است استفاده کنید. به همین دلیل توصیه میشود که هر یک ساعت ۱۵ و یا هر ۴ ساعت ۵۰ گرم کربوهیدرات مصرف کنید:
- یک برنامه برای روزهای بیماری طراحی کنید.
خیلی خوب است که از قبل یک برنامه مکتوب برای روزهای بیماری طراحی کنید تا پیشاپیش بدانید اگر بیمار شدید چه باید بکنید. برای طراحی این برنامه با پزشکتان مشورت کنید تا بدانید در زمان بیماری چه اقداماتی باید انجام بدهید یا در صورت تغییر روال قند خونتان، چه تغییری باید در داروهایتان ایجاد کنید. در پایان هر سال این برنامه را بازبینی کنید و آن را به روزرسانی کنید.
همیشه ذخیره مناسبی از داروهای دیابت، نوار تست قند خون و مواد غذاییای که سریع آماده میشوند در خانه داشته باشید. این ذخیره باید برای حداقل دو تا سه هفته کافی باشد.
چه زمانی باید سریعا به پزشک مراجعه کنیم؟
همیشه به خاطر داشته باشید که مواردی وجود دارند که لازم است به سرعت به پزشک مراجعه کنید حتی اگر تمام توصیههای بالا را رعایت کرده باشید. پس به پزشک مراجعه کنید اگر:
- درمدت ۱۲ ساعت ۲ بار یا بیشتر استفراغ کرده اید.
- طی ۴ ساعت گذشته نتوانسته اید هیچ چیز بخورید یا بنوشید.
- به علت استفراغ و یا اسهال شدید غذا در معده شما باقی نمیماند.
- با همه اقداماتی که انجام دادهاید، قند خونتان برای ۲۴ ساعت یا بیشتر، بالاتر از مقدار هدف بوده است.
- کتون ادرار شما متوسط یا زیاد است چون این مسئله میتواند نشاندهنده عارضه خطرناک کتواسیدوز باشد.
- نشانههایی مثل سرگیجه، خشکی دهان یا تشنگی شدید دارید که میتواند نشانه کم آب شدن باشد.
- علائمی مثل گیجی یا پریشانی ذهنی دارید که میتوانند نشانه کتواسیدوز باشد.
بیشتر بخوانید: کتواسیدوز دیابتیک و ۵ نکته مهم درباره پیشگیری از آن
کلام آخر:
همانطور که متوجه شدید، کنترل قند خون در دوران بیماری میتواند با چالشهای بیشتری همراه باشد اما خوب است بدانید که اگر با پزشک خود در ارتباط باشید و اصول توضیح داده شده در این متن را رعایت کنید به خوبی میتوانید این دوران را مدیریت کنید.
از اینکه تا انتهای این متن با ما همراه بودید ممنونیم. نکات مهم این متن، به شکل خلاصه و شماتیک در بخش اینفوگرافی دیابت و دوران بیماری در دسترس است و با مراجعه به آن میتوانید یک بار دیگر و به سرعت نکات مهم این مقاله را مرور کنید.
منابع