آنافیلاکسی
مقدمه
شاید این صحنه در فیلم‌‌های سینمایی برایتان آشنا باشد:
یک کودک خردسال با خوردن یک خوراکی مثل توت‌فرنگی یا بادام زمینی، صورت و بدنش قرمز و متورم می‌شود و بعد به دلیل تنگی نفس شدید به شدت بدحال می‌شود. والدین او به سرعت او را به بیمارستان می‌رسانند و در آن‌جا حال او بعد از تزریق یک آمپول فورا خوب می‌شود.
آن‌چه که خواندید در واقع شرح نمایشی آنافیلاکسی است که از نظر پزشکی یک نوع حساسیت شدید به حساب می‌آید. در متن پیش رو قصد داریم این عارضه را به زبان ساده توضیح بدهیم و درباره محرک‌ها، علائم و راه درمان آن به طور کامل توضیح بدهیم.
آنافیلاکسی چیست؟
آنافیلاکسی یک نوع واکنش حساسیتی شدید است که معمولا به طور ناگهانی پیش می‌آید و علائم آن به سرعت بدتر می‌شوند. در واقع آنافیلاکسی نتیجه واکنش بیش از اندازه سیستم ایمنی بدن به یک عامل محرک است. این محرک معمولا چیزی است که بدن فرد به آن حساسیت دارد و در نتیجه سیستم ایمنی را تحریک می‌کند. واکنش سیستم ایمنی باعث می‌شود که فشار خون ناگهان افت کند و راه‌های هوایی تنگ شوند، در نتیجه آنافیلاکسی یک وضعیت اورژانسی است و اگر بلافاصله درمان نشود می تواند حتی باعث مرگ شود.
چه عواملی محرک به وجود آمدن آنافیلاکسی هستند؟
رایج‌ترین محرک آنافیلاکسی آلرژی غذایی است که بادام زمینی، گردو، ماهی، صدف، شیر و سویا جزء شایع‌ترین موارد این دسته هستند.
علاوه بر مواد غذایی، سایر محرک‌های آنافیلاکسی این موارد هستند:
- بعضی داروها مثل آنتی بیوتیک‌ها، آسپرین و سایر مسکن‌ها و مواد حاجبی که در عکس‌برداری‌های پزشکی استفاده می‌شوند.
- نیش حشرات به خصوص نیش زنبور
- ماده لاتکس که در دستکش جراحی و بادکنک استفاده می‌شود.
به ندرت ورزش هم می‌تواند محرک ایجاد آنافیلاکسی باشد. در بعضی موارد هم هیچ عاملی برای آنافیلاکسی پیدا نمی‌شود که به آن آنافیلاکسی ایدیوپاتیک می‌گویند.
آنافیلاکسی چه علائمی دارد؟
نشانه‌های آنافیلاکسی معمولا بلافاصله بعد از تماس با عامل محرک ایجاد می‌شوند و در ابتدا ممکن است شبیه علائم آلرژی معمولی باشند اما به فاصله کوتاهی نشانه‌های جدی‌تر و خطرناک‌تر به وجود می‌آیند. معمولا بیشتر از یکی از نشانه‌های زیر در آنافیلاکسی دیده می‌شود:
- گرفتگی یا آبریزش بینی و عطسه
- کهیر، خارش، تورم یا قرمزی پوست
- سرفه، خس خس، درد یا احساس فشار در قفسه سینه
- سرگیجه، ضعف، گیجی و یا غش
- تنگی نفس و ضربان قلب سریع
- خارش یا تورم زبان و لب‌ها
- خارش یا تورم گلو، خش دار شدن صدا، احساس گرفتگی در مسیر گلو و سخت شدن عمل بلع
- استفراغ، اسهال، گرفتگی و درد عضلات شکم
- رنگ پریدگی، نبض ضعیف
آنافیلاکسی چطور درمان می‌شود؟
به محض شروع علائم آنافیلاکسی باید با اورژانس تماس بگیرید. هرگز به امید برطرف شدن علائم، تماس با اورژانس را به تاخیر نیاندازید.
افرادی که سابقه قبلی آنافیلاکسی دارند معمولا همراه خود آمپول آماده تزریق اپی نفرین دارند که بلافاصله باید تزریق شود. حتی بعد از تزریق اپی نفرین هم با اورژانس تماس بگیرید چون ممکن است اقدامات درمانی دیگری هم لازم باشد.
منابع