آنژیوادم
آنژیوادم یک واکنش پوستی شبیه به کهیر است. این عارضه در واقع تورم کوتاه مدت لایه های زیرین پوست یا مخاط است. در آنژیوادم مایعات داخل رگ‌های خونی کوچک به بافت‌های اطراف نشت می‌کند و باعث تورم می‌شود.
در بیشتر موارد این عارضه در اطراف چشم‌ها و لبها ایجاد می شود و مشکل جدی ایجاد نمی کند اما در موارد شدید ممکن است قسمت داخلی گلو درگیر شود و بر روی تنفس تاثیر بگذارد که در این حالت می تواند خطرناک باشد.
آنژیوادم و کهیر از بسیاری جهات شبیه هم هستند اما در واقع کهیرها برجستگی های خارش دار هستند که روی سطح پوست ایجاد می‌شوند و تنها دو لایه از سطح پوست را درگیر می‌کنند در حالیکه آنژیوادم در لایه های زیری پوست ایجاد می‌شود و ممکن است با خارش همراه نباشد.
میزان شیوع آنژیوادم چقدر است؟
تقریبا ۲۰ درصد همه افراد در بخشی از زندگی‌اشان کهیر پوستی را تجربه می‌کنند که حدودا یک سوم این موارد با آنژیوادم همراه است. در واقع تخمین زده می‌شود که ۱۰ تا ۲۰ درصد همه افراد حداقل یک‌بار در طول زندگی آنژیوادم را تجربه می‌کنند.
آنژیوادم در همه رده‌های سنی شیوع دارد اما بیشترین موارد آن بعد از دهه سوم زندگی دیده می‌شود و احتمال بستری شدن در بیمارستان به دلیل آنژیوادم در افراد ۶۵ سال به بالا بیشتر است.
چه عواملی باعث ایجاد آنژیوادم می شوند؟
بعضی از مهمترین دلایل آنژیوادم این موارد هستند:
- آلرژی یا حساسیت
آنژیوادم معمولا نتیجه یک واکنش حساسیتی است. در این حالت بدن یک ماده بی خطر مثل یک ماده غذایی را اشتباها خطرناک فرض می‌کند، در نتیجه مواد شیمیایی خاصی در بدن آزاد می‌شود تا با این ماده به ظاهر خطرناک مقابله کند که باعث ایجاد تورم در قسمت‌های مختلف بدن می‌شود.
بعضی از محرکهایی که می‌توانند به دلیل واکنش حساسیتی باعث آنژیوادم شوند این موارد هستند:
- بعضی مواد غذایی مثل آجیل‌ها، صدف، شیر و تخم پرندگان
- بعضی داروها شامل آنتی‌بیوتیک‌ها، آسپرین و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
- نیش حشرات به خصوص نیش زنبورها
- آنژیوادم ناشی از واکنشهای حساسیتی، آنژیوادم حساسیتی نامیده می‌شود.
- داروها
بعضی داروها می‌توانند باعث ایجاد آنژیوادم شوند حتی اگر شما به آن دارو حساسیت نداشته باشید.
آنژیوادم ناشی از این داروها ممکن است بلافاصله بعد از شروع مصرف دارو ایجاد شود و یا ماه‌ها و حتی سال‌ها بعد اتفاق بیفتد.
بعضی از این داروها این موارد هستند:
- بعضی از داروهای کنترل کننده فشارخون بالا مثل انالاپریل، لیزینوپریل، لوزارتان و والسارتان
- بروفن و سایر مسکن‌های ضد التهاب غیر استروئیدی
- آنژیوادم ناشی از داروها، آنژیوادم دارویی نامیده می‌شود.
- ژنتیک
به ندرت، آنژیوادم ممکن است ناشی از به ارث رسیدن یک نقص ژنتیکی از والدین باشد.این نقص ژنتیکی بر روی ژن مسئول تولید یک ماده به نام C1 استراز اینهیبیتور تاثیر می‌گذارد. کمبود این آنزیم باعث می‌شود سیستم ایمنی هر از گاهی اشتباها عمل کند و باعث ایجاد آنژیوادم شود.
در این حالت تورم ناشی از آنژیوادم ممکن است اتفاقی پیش بیاید یا این محرکها باعث ایجاد آن شوند:
- جراحت یا عفونت
- جراحی یا درمان‌های دندانپزشکی
- استرس
- بارداری
- بعضی داروها مثل داروهای ضدبارداری
دفعات ایجاد آنژیوادم می‌تواند در افراد مختلف کاملا متفاوت باشد. بعضی از افراد هر هفته دچار آنژیوادم می‌شوند در حالیکه بعضی دیگر ممکن است کمتر از سالی یک‌بار دچار این عارضه شوند.
- آنژیوادم ناشی از نقص ژنتیکی، آنژیوادم ارثی نامیده می‌شود.
- دلایل نامعلوم
در بسیاری موارد مشخص نمی‌شود چه چیزی باعث ایجاد آنژیوادم می‌شود.بعضی از محرکهایی که ممکن است باعث ایجاد تورم شوند این موارد هستند:
- اضطراب و استرس
- عفونت خفیف
- سرما یا گرما
- ورزش شدید
به صورت نادر آنژیوادم ممکن است با سایر بیماری‌های پزشکی مثل لوپوس یا لنفوما همراه باشد.
- آنژیوادم ناشی از دلایل نامعلوم، آنژیوادم ایدیوپاتیک نامیده می‌شود.
آنژیوادم چه علائمی دارد؟
- تورم
اصلی ترین علامت آنژیوادم تورم است:
تورم ناشی از آنژیوادم ممکن است ناگهانی اتفاق بیفتد و یا به‌تدریج و در عرض چند ساعت ایجاد شود. این تورم معمولا در عرض چند روز رفع می‌شود. تورم در بیشتر موارد دست‌ها، پاها، دور چشم، لبها و زبان و نواحی تناسلی را درگیر می‌کند. در موارد شدید قسمت داخلی گلو یا روده ممکن است درگیر شود.
- بثورات پوستی
در بعضی موارد تورم ناشی از آنژیوادم با ایجاد کهیر همراه است. این کهیرها معمولا در عرض چند روز رفع می‌شوند.
- سایر علائم
علائم کمتر شایع آنژیوادم این موارد هستند:
- اشکال در تنفس
- چشم‌های تحریک شده و قرمز
- درد شکمی
- حالت تهوع
- اسهال
- سرگیجه
- غش
چطور از آنژیوادم پیشگیری کنیم؟
بهترین راه برای پیشگیری از آنژیوادم، دوری کردن از فاکتورهای محرک آنژیوادم مثل سرما یا گرمای شدید، ورزش شدید و یا هر عامل محرک شناخته شده دیگر است. در آنژیوادم حساسیتی هم دوری از مواد حساسیت‌زا مثل غذاهای پرادویه می‌تواند در پیشگیری از عود مجدد موثر باشد.
آنژیوادم چطور درمان می‌شود؟
درمان آنژیوادم بستگی به شدت علائم آن دارد. افرادی که دچار علائم خفیف هستند ممکن است هیچ نوع درمانی نیاز نداشته باشند. مثلا در موارد خفیف، ورم ایجاد شده در اثر آنژیوادم معمولا ظرف چند روز خود به خود برطرف می‌شود اما به طور کلی درمان‌هایی وجود دارد که به برطرف شدن سریع‌تر علائم و کم کردن احتمال عود مجدد آن کمک می‌کند. البته این درمان‌ها بستگی به نوع آنژیوادم ایجاد شده دارد مثلا:
- در آنژیوادم آلرژیک یا ایدیوپاتیک معمولا از آنتی‌هیستامین‌ها و گاهی کورتون‌ها برای کم کردن ورم استفاده می‌شود.
- اگر آنژیوادم به دلیل مصرف دارو ایجاد شده باشد مصرف آن دارو قطع می‌شود و یک داروی جایگزین مناسب به جای آن تجویز می‌شود.
- در مواردی که تنفس درگیر شده باشد ممکن است لازم باشد بیمار فورا در بیمارستان بستری شده و مراقبت‌های پزشکی لازم را برای باز نگه‌داشتن مجاری تنفسی دریافت کند.
منابع