کتواسیدوز دیابتیک
کتواسیدز دیابتیک یک عارضه حاد و خطرناک دیابت است. این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که سطح انسولین خون به شدت پایین باشد و به همین دلیل گلوکز خون نتواند وارد سلولها شود تا به عنوان منبع انرژی مصرف شود. در نتیجه این وضعیت، بدن برای جبران این کمبود با سرعت شروع به تجزیه چربی ها می‌کند. در این حالت کبد این چربی ها را به موادی به نام کتون تبدیل می‌کند که باعث اسیدی شدن خون می‌شوند که اگر با تشخیص به موقع درمان نشود می‌تواند جان فرد مبتلا را به خطر بیاندازد.
کتواسیدز دیابتیک معمولا افراد مبتلا به دیابت نوع یک را درگیر می‌کند اما گاهی ممکن است برای افراد مبتلا به دیابت نوع دو هم پیش بیاید. اگر شما دیابت دارید مهم است که از خطر کتواسیدز دیابتیک آگاه باشید و بدانید در زمان اتفاق افتادن آن چه باید بکنید.
چه عواملی می‌توانند احتمال کتواسیدوز دیابتیک را بیشتر کنند؟
کتواسیدوز دیابتیک زمانی اتفاق می‌افتد که سطح انسولین خون در حدی پایین باشد که نتواند نیاز بدن برای تامین انرژی از طریق مصرف گلوکز را تامین کند. این اتفاق معمولا به دو دلیل اصلی پیش می‌آید:
- افراد دیابتی برنامه درمانی خود را به خوبی دنبال نمی‌کنند مثلا مصرف انسولین را برای مدتی قطع می‌کنند، بعضی دوزهای انسولین را مصرف نمی‌کنند یا دوز اشتباهی از انسولین مصرف می‌کنند.
- یک بیماری نیاز بدن برای انرژی را بالا می‌برد. در واقع در زمان بیماری معمولا افراد دیابتی به دوز بالاتری ازانسولین نیاز دارند تا با برداشت گلوکز بیشتر از جریان خون، انرژی مورد نیاز بدن را تامین کنند. اگر این دوز بیشتر مصرف نشود احتمال کتواسیدوز بالا می‌رود.
شایع‌ترین بیماری‌هایی که می‌توانند عامل کتواسیدوز شوند این موارد هستند:
- عفونت‌ها مثل عفونت مجاری ادراری یا آنفولانزا
- حمله قلبی
- پانکراتیت
سایر عواملی که می‌توانند باعث کتواسیدوز شوند این موارد هستند:
- شرایط استرس روانی یا فیزیکی مثل امتحانات درسی یا عمل جراحی
- سوء مصرف الکل یا مواد مخدر
- مصرف کردن بعضی داروها مثل کورتون‌ها یا داروهای مدر
کتواسیدز دیابتیک چه علائمی دارد؟
علائم اولیه کتواسیدوز این موارد هستند:
- بیشتر شدن غیرعادی دفعات ادرار
- تشنگی بیش از حد
علائم بعدی‌ای که دیده می‌شوند این موارد هستند:
- احساس خستگی دائمی
- تهوع، استفراغ، درد شکمی
- تنفسی که بوی میوه یا استون می‌دهد.
- گیجی یا عدم تمرکز
- نفس کشیدن سریع و عمیق
- در نظر داشته باشید که :
- علائم معمولا در عرض ۲۴ ساعت ایجاد می شوند اما ممکن است زودتر هم ظاهر شوند.
- کتواسیدوز یک وضعیت اورژانسی است و فرد مبتلا باید سریعا به مراکز درمانی مراجعه کند و تحت درمان قرار بگیرد.
- کتواسیدوز اگر به موقع درمان نشود می تواند باعث کما یا مرگ شود.
کتواسیدوز دیابتیک چطور تشخیص داده می‌شود؟
سه مشخصه اصلی کتواسیدوز بالا بودن سطح قند خون، وجود کتون در ادرار و اسیدی بودن خون است که این موارد با آزمایش خون و ادرار کنترل می‌شوند.
به عنوان یک راهنمای کلی، در صورتی‌که قند خون برابر یا بالاتر از ۲۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد و یا هر کدام از علائم کتواسیدوز وجود داشته باشند کتون ادرار باید با کیت‌های خانگی کنترل شود. در صورتی که بر اساس این کیت‌ها سطح کتون ادرار کم یا متوسط باشد بیمار باید فورا به پزشک مراجعه کند.
کتواسیدوز دیابتیک چطور درمان می‌شود؟
کتواسیدوز دیابتیک یک فوریت پزشکی است و درمان آن معمولا در بیمارستان انجام می‌شود. مداخلات درمانی معمولا شامل این موارد هستند:
- تزریق وریدی انسولین برای برطرف کردن شرایطی که کتواسیدوز را ایجاد کرده است.
- تزریق سرم برای جایگزین کردن مایعاتی که به دلیل ادرار کردن بیش از حد از دست رفته‌اند.
- جایگزین کردن املاحی که به دلیل پایین بودن سطح انسولین افت کرده‌اند.
- مصرف دارو برای برطرف کردن هر عاملی که باعث ایجاد کتواسیدوز شده است. مثلا اگر عفونت عامل این عارضه بوده است آنتی‌بیوتیک مناسب تجویز می‌شود.
چطور می‌توان از کتواسیدوز دیابتیک پیشگیری کرد؟
نکات زیر می‌توانند احتمال ایجاد کتواسیدز دیابتیک را کمتر کنند:
- مرتب قند خونتان را اندازه گیری کنید تا اگر بالا رفت فورا آن را درمان کنید.
- برنامه درمانی و غذایی‌اتان را دقیقا همان‌طور که پزشک تجویز کرده است دنبال کنید تا قند خون در محدوده هدفی که پزشک تعیین کرده است باقی بماند.
- اگر به بیماری‌های عفونی مبتلا شدید بیشتر مراقب باشید. برای اطلاعات بیشتر به دستورالعمل "دیابت و دوران بیماری" مراجعه کنید.
- قبل از مصرف هر داروی جدید از یک پزشک یا داروساز مشورت بگیرید چون بعضی دارو ها می‌توانند احتمال کتواسیدز دیابتیک را بیشتر کنند.
- اگر با وجود رعایت رژیم غذایی و مصرف دارو، قندخونتان کنترل نمی‌شود حتما پزشکتان را مطلع کنید.
منابع